Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie możliwości uzyskiwania danych nauczycieli akademickich, studentów oraz doktorantów uczelni wraz z informacją o byciu zaszczepionym.

Niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich wzbudził komunikat zamieszczony na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki, z którego wynika, że zaistniała możliwość uzyskania przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki szczegółowych danych dotyczących nauczycieli akademickich, studentów oraz doktorantów uczelni wraz z informacją o byciu zaszczepionym, czyli dostępu do danych wrażliwych.

W związku z treścią tego komunikatu Rzecznik przypomniał o szczególnej pozycji prawa do prywatności, o którym mowa w art. 47 Konstytucji. O doniosłości tego prawa w systemie konstytucyjnej ochrony praw i wolności człowieka i obywatela świadczy to, że prawo to jest - zgodnie z art. 233 ust. 1 Konstytucji - nienaruszalne nawet w ustawach ograniczających inne prawa, wydawanych w stanie wojennym i wyjątkowym. Oznacza to zatem, że nawet warunki tak wyjątkowe i ekstremalne nie zezwalają ustawodawcy na złagodzenie przesłanek, przy spełnieniu których można wkroczyć w sferę życia prywatnego nie narażając się na zarzut niekonstytucyjnej arbitralności.

RPO wskazał, że minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki nie ma ustawowo określonego zadania, w ramach którego mógłby mieć uzasadniony i konieczny dostęp do danych o charakterze zdrowotnym osób znajdujących się w trzech grupach, których dotyczyła ingerencja. Ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia (dalej jako: "usioz") również nie przewiduje takiej możliwości. Kompetencji takiej nie przewiduje zwłaszcza art. 7 usioz, który reguluje dostęp do gromadzonych danych w Elektronicznej Platformie Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, na który powoływał się w wyjaśnieniach przedstawiciel MEN. Kształtowanie zaś polityki naukowej państwa, o której mowa w art. 342 ust. 4 pkt 1 PSWN, trudno uznać za przesłankę uzasadniającą do dostępu do danych wrażliwych (o stanie zdrowia).

W świetle opisanego stanu prawnego i treści komunikatu MEN mogło zatem dojść do naruszenia zasady legalizmu, o której mowa w art. 7 Konstytucji, zgodnie z którą organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o złożenie wyjaśnień w przedmiotowej sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Edukacji i Nauki w piśmie z 10 lutego 2022 r. podkreślił, że podległy mu resort na żadnym etapie realizacji procesu weryfikacji poziomu zaszczepienia członków wspólnot uczelni nie miał dostępu do szczegółowych danych o charakterze wrażliwym, pozwalających zidentyfikować poszczególne osoby. Wyjaśnił też, że z uwagi na dynamiczny rozwój sytuacji epidemicznej wywołanej COVID-19 pod koniec ubiegłego roku, niezbędne było podjęcie działań, które zapewnią ciągłość funkcjonowania uczelni oraz zagwarantują bezpieczeństwo członkom wspólnot akademickich, przy jednoczesnym realizowaniu podstawowych zadań uczelni. Uzyskanie informacji statystycznych dotyczących poziomu zaszczepienia pracowników uczelni, studentów oraz osób ubiegających się o stopień doktora było niezbędne do ustalenia przez MEiN, czy wskazane jest podjęcie decyzji o wprowadzeniu ewentualnych ograniczeń w funkcjonowaniu uczelni, jak również w celu umożliwienia podjęcia przez rektorów decyzji o sposobie organizacji uczelni po przerwie świąteczno-noworocznej, w celu zminimalizowania potencjalnego zagrożenia życia i zdrowia jakie niesie ze sobą zarażenie wirusem SARS-CoV-2, przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości nauczania. MEiN nie posiada wiedzy, który konkretnie nauczyciel akademicki, student czy doktorant jest zaszczepiony; dysponuje wyłącznie zbiorczymi danymi statystycznymi dotyczącymi poszczególnych uczelni i poziomu zaszczepienia w poszczególnych grupach w tych uczelniach. MEiN nie ma i nie miał tym samym jakiegokolwiek dostępu „do danych o charakterze zdrowotnym” ww. osób.