Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Minister Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie ratyfikacji Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej.

Podczas posiedzenia działającej przy Rzeczniku Praw Obywatelskich Komisji Ekspertów ds. Bezdomności, które miało miejsce 26 stycznia 2022 r., wysunięto postulat przyspieszenia ratyfikacji Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej (ZEKS).

Eksperci zwracali uwagę na brak szerszej debaty społecznej w zakresie dostosowania polityki społecznej w Polsce do wymagań stawianych przez Radę Europy, w tym także bezdomności w perspektywie praw człowieka. Wskazywano, że Europejska Karta Społeczna (EKS), przyjęta w 1961 r. i zrewidowana w 1966 r. gwarantuje szeroki zakres praw człowieka związanych z zatrudnieniem, mieszkalnictwem, zdrowiem edukacją, ochroną socjalną i opieką społeczną. Pomimo złożenia przez Polskę w dniu 25 października 2005 r. podpisu pod ZEKS w dalszym ciągu brak jest informacji o stanie prac nad wypracowaniem decyzji w zakresie jej ratyfikacji, oznaczającej w szczególności przyjęcie zobowiązań w zakresie przestrzegania podwyższonych międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka w stosunku do EKS.

Kwestie te były przedmiotem dyskusji w trakcie konferencji "Europejska Karta Społeczna: Wyzwania i szanse. 25-lecie Polski w Radzie Europy", zorganizowanej już w 2016 r. W trakcie konferencji przedyskutowano zagadnienie regulacji w EKS praw i możliwości ich realizacji w istniejących uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych. W drugiej części dyskusji analizowano możliwości ratyfikacji ZEKS, a także szanse i zagrożenia wynikające z potencjalnej ratyfikacji. W szczególności przeanalizowano to zagadnienie z punktu widzenia zgodności polskich przepisów ze standardami ZEKS, a także znaczenia powszechnej ratyfikacji jako warunku spójności systemu prawnego Unii Europejskiej. W trzeciej części konferencji dyskutowano nad zagadnieniami postępowania w sprawie skarg zbiorowych, prowadzonych przed Europejskim Komitetem Praw Społecznych.

W konferencji uczestniczyli przedstawiciele rządu, związków zawodowych i organizacji pracodawców. Dyskusja dostarczyła wiele rzeczowych argumentów wskazujących na możliwość i celowość związania się przez Polskę zobowiązaniami wynikającymi z ZEKS. Niestety, wbrew oczekiwaniom organizatorów konferencja nie przyczyniła się do zintensyfikowania prac nad ratyfikacją ZEKS, nie stworzyła też szerszych możliwości podjęcia i prowadzenia debaty publicznej nad możliwościami szerszego wdrożenia systemu budowanego w oparciu o ZEKS. W przekonaniu RPO podjęcie decyzji o ratyfikacji ZEK będzie miało znaczący wpływ na podniesienie gwarancji przestrzegania najważniejszych praw pracowniczych i socjalnych, zaliczanych do kategorii podstawowych praw człowieka. W tym kierunku zmierza znakomita większość państw europejskich.

Z tego względu, Rzecznik zwrócił się do Minister z prośbą o przedstawienie stanowiska w kwestii możliwości ratyfikacji ZEKS oraz przyjęcia odpowiedniej strategii działania w tym zakresie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Rodziny i Polityki Społecznej w piśmie z 16 marca 2022 r. poinformowała, że w styczniu br. w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej podjęta została aktualizacja sporządzonej w latach 2012-2013 szczegółowej analizy zgodności prawa polskiego z postanowieniami konwencji. Aktualizacja dotyczyć będzie zarówno przedmiotowego, jak i podmiotowego zakresu stosowania Karty zrewidowanej. Zważywszy, że zgodnie z art. B ust. 1 Karty zrewidowanej warunkiem jej ratyfikowania jest m.in. ponowne związanie się przeniesionymi do Karty zrewidowanej artykułami Europejskiej Karty Społecznej z 1961 r., aktualizacja obejmuje ustalenie możliwości usunięcia niezgodności prawa polskiego z Kartą, stwierdzanych przez międzynarodowe organy kontrolujące jej wdrażanie. Przeprowadzona także zostanie ponowna analiza, w jakim stopniu prawo polskie spełnia wymogi Konwencji o statusie bezpaństwowców oraz jaki byłby zakres koniecznych zmian bądź zastrzeżeń do tej konwencji. Ze względu na bardzo szeroki zakres prac zakończenie aktualizacji analizy planowane jest w grudniu br. Odpowiednio do wyników prac podjęta zostanie decyzja w sprawie dalszych działań.