Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie domniemania pochodzenia dziecka z małżeństwa po jego ustaniu lub unieważnieniu.

W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich pozostaje kwestia domniemania pochodzenia dziecka z małżeństwa po ustaniu lub unieważnieniu tego małżeństwa (art. 62 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, dalej KRO).

Obecne uregulowanie przewiduje, że jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki. Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.

RPO zauważył, iż obecnie obowiązujący stan prawny wydaje się niedostosowany do istniejących realiów, co stwarza zasadnicze komplikacje w ustaleniu pochodzenia dziecka w sposób zgodny z rzeczywistością i rzutuje na sytuację prawną wszystkich członków rodziny. Przyczynia się on także do większego obciążenia sądów rodzinnych, rozpoznających sprawy o zaprzeczenie ojcostwa; takie powództwo jest w obecnym stanie prawnym jedynym środkiem doprowadzenia do zgodności stanu cywilnego dziecka z prawdą biologiczną.

W nawiązaniu do dotychczasowej korespondencji oraz zawartej w niej aprobaty dla inicjatywy zmiany przepisu art. 62 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o poinformowanie, czy w Ministerstwie zostały podjęte prace analityczne nad tą kwestią i ewentualnie jakie są wyniki tych prac. Jeśli zaś prace takie podjęte nie zostały, RPO zaapelował o rozważenie ich podjęcia.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 11 kwietnia 2022 r. wskazał, iż w Ministerstwie Sprawiedliwości zostały podjęte prace analityczne, w wyniku których powstał projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw. Projekt został wpisany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Jednym z nowelizowanych tym projektem przepisów jest art. 62 k.r.o. a celem jego nowelizacji jest ochrona dobra dziecka poprzez wprowadzenie modyfikacji w zakresie zasad domniemania pochodzenia dziecka z małżeństwa. Proponowana zmiana umożliwi biologicznym ojcom natychmiastowe uznanie ojcostwa, bez konieczności uprzedniego prowadzenia procesu o zaprzeczenie ojcostwa. Aktualnie zakończono uzgodnienia wewnątrzresortowe i projekt oczekuje na akceptację członków Kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości przed skierowaniem go do konsultacji publicznych, opiniowania oraz uzgodnień międzyresortowych.