Wystąpienie do Marszałek Sejmu RP w sprawie nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa z dnia 2022-03-23.
Wystąpienie do Marszałek Sejmu RP w sprawie nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Nowelizowana ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: "ustawa"), w swoim obecnym brzmieniu, obejmuje zakresem podmiotowym cztery grupy beneficjentów: obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa; małżonków ww. obywateli Ukrainy, nieposiadających obywatelstwa ukraińskiego, spełniających wszystkie powyższe przesłanki; obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także członków najbliższej rodziny obywateli Ukrainy, o których mowa w punkcie poprzednim, do których przepisy ustawy stosuje się odpowiednio (art. 1 ust. 2).
W tym aspekcie Rzecznik Praw Obywatelskich pozytywnie ocenił rozpatrywaną obecnie propozycję rezygnacji z kryterium "bezpośredniego przybycia" z terytoriom Ukrainy. Aktualne rozwiązania pozostawiają bowiem poza systemem pomocowym określonym w ustawie obywateli Ukrainy i ich małżonków nieposiadających obywatelstwa ukraińskiego, którzy opuścili Ukrainę z powodu wojny, ale przybyli (przybywają) na terytorium Polski z innego państwa, niż Ukraina.
Niemniej jednak dalsze zastrzeżenia RPO budzi nieuwzględnienie w kręgu beneficjentów ustawy bezpaństwowców i obywateli państw trzecich - członków rodziny obywateli Ukrainy innych niż małżonkowie, którzy przybyli na terytoriom RP w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy. Poza zakresem podmiotowym ustawy wciąż pozostają także cudzoziemcy - obywatele państw trzecich, którzy zamieszkiwali w Ukrainie na podstawie zezwoleń na pobyt stały, osoby, które korzystały w tym kraju z ochrony międzynarodowej, ewentualnie podobnej formy ochrony wynikającej z prawa krajowego, a także członkowie ich rodzin. W opinii Rzecznika, również wspomniane wyżej grupy cudzoziemców, którzy tak jak obywatele Ukrainy uciekli przed wojną i mimo braku obywatelstwa ukraińskiego pozostają w trwałym stosunku prawnym czy relacji z tym państwem, powinny zostać uwzględnione w katalogu beneficjentów omawianej ustawy i móc skorzystać z uproszczonego trybu legalizacji pobytu w Polsce, a także dostępu do podstawowych świadczeń pomocy socjalnej, opieki medycznej, rynku pracy, czy edukacji.
Jednocześnie, z uwagi na potrzebę ochrony szeroko rozumianego prawa do życia rodzinnego i konieczność zapewnienia rodzinom, w szerokim tego słowa znaczeniu, jednakowego stopnia bezpieczeństwa prawnego, socjalnego i ekonomicznego na terytorium Polski, Rzecznik podtrzymuje wyrażone uprzednio stanowisko o konieczności rozszerzenia kręgu podmiotów uprawnionych do korzystania z pomocy oferowanej w analizowanej ustawie o bezpaństwowców i cudzoziemców o innym niż ukraińskie obywatelstwie, którzy są członkami rodzin obywateli Ukrainy innymi niż ich małżonkowie. RPO powtórzył przy tym propozycję rozszerzenia art. 1 ust. 2 nowelizowanej ustawy o definicję członków rodziny, która miałaby zastosowanie zarówno do rodziny obywateli Ukrainy nie posiadających Karty Polaka, jak i tych, którzy Kartę taką posiadają.
Mając powyższe na uwadze, Rzecznik przedstawił powyższe uwagi Marszałek Sejmu z prośbą o przekazanie ich członkiniom i członkom Wysokiej Izby oraz ich uwzględnienie w procesie legislacyjnym.