Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie monitoringu deportacji.

Rzecznik Praw Obywatelskich już w 2020 r. zwrócił się do MSWiA, w związku z dostrzeżoną koniecznością zmiany treści art. 333 ustawy o cudzoziemcach, regulującego udział niezależnych obserwatorów podczas przymusowego wykonania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu. W piśmie tym, a także w kolejnym wystąpieniu z dnia 24 czerwca 2020 r., Rzecznik podniósł m.in., że nieuwzględnienie RPO w katalogu podmiotów uprawnionych do obserwowania przebiegu operacji deportacyjnych prowadzi w praktyce do ograniczenia jego mandatu. Zwrócił także uwagę, iż w świetle niewielkiej liczby operacji objętych obserwacją w ostatnich latach, krajowy system monitorowania deportacji nie czyni zadość wymogowi skuteczności określonemu w art. 8 ust. 6 tzw. dyrektywy powrotowej.

Z odpowiedzi udzielonej przez resort wynikało, iż Minister podziela pogląd o potrzebie adekwatnej zmiany wskazanego wyżej artykułu. Następnie, Rzecznik otrzymał do zaopiniowania projekt z dnia 8 czerwca 2021 r. dotyczący nowelizacji ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw. Uwagi Rzecznika, przedstawione w opinii z dnia 16 lipca 2021 r. do projektu, zostały uwzględnione w toku dalszych prac nad nowelizacją ustawy o cudzoziemcach.

Zaniepokojenie RPO wzbudził jednakże fakt, iż proponowane zmiany ustawowe nie trafiły pod obrady Parlamentu, a zamiast tego do Marszałka Sejmu skierowano projekt nowelizacji przedmiotowej ustawy, w którym pominięto kwestię monitorowania przez RPO przymusowego wykonania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu.

Mając na uwadze powyższe, Rzecznik podtrzymuje stanowisko wyrażone w wystąpieniach RPO z dnia 3 kwietnia i 24 czerwca 2020 r., zwłaszcza w świetle obserwowanego od połowy 2021 r. dynamicznego wzrostu liczby cudzoziemców przekraczających polskobiałoruską granicę w sposób nieuregulowany. Aktualna sytuacja migracyjna prowadzi bowiem w konsekwencji do znacznego zwiększenia liczby przymusowych powrotów organizowanych przez Straż Graniczną. Stąd też szczególnie istotne jest zapewnienie, ażeby prowadzone działania zgodne były z międzynarodowymi standardami ochrony praw osób pozbawionych wolności i obowiązującymi przepisami prawa wspólnotowego.

Rzecznik zwrócił się zatem do Ministra z prośbą o udzielenie informacji na temat przyczyn, z powodu których projekt nowelizacji ustawy o cudzoziemcach i niektórych innych ustaw z dnia 8 czerwca 2021 r. nie został skierowany do dalszych prac. Jednocześnie ponownie zaapelował o podjęcie pilnych działań legislacyjnych umożliwiających Rzecznikowi Praw Obywatelskich pełną realizację mandatu w zakresie monitorowania operacji deportacyjnych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 1 lipca 2022 r. wskazał, iż projekt ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw, wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów pod numerem UC87, ma na celu realizację postulatów określonych w decyzji wykonawczej Rady (UE) ustanawiającej zalecenie w sprawie wyeliminowania niedociągnięć stwierdzonych w toku przeprowadzonej w 2019 r. oceny stosowania przez Polskę dorobku Schengen w dziedzinie powrotów oraz zalecenia Komisji (UE) 2017/432 z dnia 7 marca 2017 r. w sprawie zapewnienia większej skuteczności powrotów przy wdrażaniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE. Aktualnie projekt UC87 oczekuje na przyjęcie przez Radę Ministrów. Mając na uwadze dynamiczną sytuację migracyjną oraz liczne zmiany legislacyjne w obszarze dotyczącym cudzoziemców nie jest możliwe określenie terminu jego przyjęcia ani docelowego zakresu przewidzianych nim zmian i ostatecznego brzmienia projektowanych przepisów prawa. Natomiast projekt ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw, wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów pod numerem UD275 dotyczył innego zakresu tematycznego. Z uwagi na narastający wzrost liczby składanych przez cudzoziemców do wojewodów wniosków o udzielenie zezwoleń pobytowych (w szczególności zezwoleń na pobyt czasowy i pracę) oraz spowodowane tym wydłużenie czasu ich rozpatrywania, było konieczne wprowadzenie rozwiązań mających na celu usprawnienie prowadzenia postępowań administracyjnych w tych sprawach.