Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Pełnomocnika Rządu do spraw uchodźców wojennych z Ukrainy w sprawie luki w specustawie dotyczącej obywateli Ukrainy, posiadających również obywatelstwo polskie.

Na kanwie wniosków wpływających do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, ujawnił się problem generalny, dotyczący możliwości przyznania świadczenia pieniężnego dla osób, które zapewniły na własny koszt, zakwaterowanie i wyżywienie osobom, które przybyły na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa i które posiadają podwójne obywatelstwo: polskie i ukraińskie.

Artykuł 13 ust. 1 ustawy dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa określa zasady przyznawania świadczenia pieniężnego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy.

Wymaganym przez ustawę i wystarczającym warunkiem do złożenia wniosku o przyznanie świadczenia, jest udzielenie gościny osobie posiadającej obywatelstwo Ukrainy. Rzecznik zauważył, że sytuacja komplikuje się, gdy mamy do czynienia z obywatelem Ukrainy posiadającym również obywatelstwo polskie i nadany mu wcześniej polski nr PESEL.

Problem sprowadza się zatem do tego, czy świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy, może zostać przyznane podmiotowi udzielającemu schronienia obywatelom Ukrainy posiadającymi również obywatelstwo polskie, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy po dniu 24 lutego 2022r. w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa.

RPO wskazał, że osoby poszukające schronienia przed wojną w Ukrainie, przekraczając granicę najczęściej legitymowały się wyłącznie dokumentami ukraińskimi, a wskazany problem ujawniał się dopiero w chwili, gdy podmioty udzielające im schronienia w Polsce zaczęły występować do właściwych gmin o wypłatę świadczenia.

Z uwagi na powyższe Rzecznik zwrócił się do Ministra o przekazanie stanowiska w kwestii rozwiązania przedstawionego problemu.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w piśmie z 17 stycznia 2023 r. wskazał, że celem ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa jest zapewnienie dodatkowej ochrony tym uchodźcom z Ukrainy, którzy bez tych rozwiązań byliby pozbawieni jakiejkolwiek możliwości pomocy. Obywatele polscy i obywatele krajów Unii Europejskiej, z tytułu posiadania obywatelstwa, których pobyt na terytorium RP jest legalny, mają na tej podstawie zagwarantowany dostęp do świadczeń społecznych analogiczny jak obywatele Polski. Sekretarz Stanu podkreślił, że tego typu regulacje są tożsame z rozwiązaniami przyjętymi w Decyzji Wykonawczej Rady (UE) nr 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. wprowadzającej tymczasową ochronę uchodźców z Ukrainy – obywateli Ukrainy i obywateli państw trzecich oraz bezpaństwowców. Decyzja ta również nie obowiązuje obywateli krajów UE, którzy na terenie UE mogą korzystać z pełni praw obywatelskich.