Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP w sprawie zagadnień i obszarów społecznych wynikających z wadliwego działania prawa z dnia 2022-09-14.
Wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP w sprawie zagadnień i obszarów społecznych wynikających z wadliwego działania prawa.
Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny zasygnalizował, iż w Polsce nadal brakuje efektywnych mechanizmów służących minimalizowaniu ryzyka występowania tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania. Jest to szczególnie niepokojące, bowiem problemy opisywane od wielu lat m.in. przez Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur wymagają zmian systemowych, w tym przede wszystkim zmian obowiązującego prawa.
O tym, jak wiele pozostało nam w Polsce do zrobienia w zakresie prewencji tortur najlepiej świadczą zalecenia organów międzynarodowych: Podkomitetu ONZ ds. Prewencji Tortur (SPT) i Europejskiego Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT). Przedstawiciele obu tych instytucji wizytowali miejsca pozbawienia wolności w Polsce w latach 2018-2019. KMPT w opublikowanym w styczniu 2022 r. raporcie tematycznym ocenił, że większość przedstawionych przez te organy międzynarodowe rekomendacji - w tym dotyczących pracy Policji - nie została wdrożona.
Jednocześnie Rzecznik zwrócił uwagę na szereg zagadnień i obszarów społecznych wynikających z wadliwego działania prawa, które stanowiłyby przyczynek do podjęcia prac legislacyjnych w senackiej Komisji praw człowieka, praworządności i petycji. Dotychczas - mimo sygnalizowania tych problemów właściwym organom - kwestie te nie zostały rozwiązane.
W dalszej części wystąpienia RPO wskazał m.in. na potrzebę implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/800 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym7 (dalej: "dyrektywa 2016/800"), w takim zakresie, jak: pomoc adwokata, prawo do informacji, nagrywanie przesłuchań prowadzonych przez policję lub prokuratora, pobyt dziecka w areszcie czy policyjnej izbie zatrzymań, udział rodzica oraz dziecka na rozprawie, a także specjalne kwalifikacje sędziów i prokuratorów oraz pracowników organów ścigania i ośrodków detencyjnych.
Ponadto, zdaniem Rzecznika konieczne jest wzmocnienie tajemnic chroniących informacje powierzone przedstawicielom zawodów zaufania publicznego tak, aby nie było możliwe ich instrumentalne obejście przez organy ścigania.
RPO kolejny raz wskazał na niespójność systemową instytucji "małego świadka koronnego". Występuje ona bowiem w czterech istotnie różniących się między sobą formach (art. 60 § 3 Kodeksu karnego; art. 60 § 4 k.k., art. 259b k.k., art. 277c k.k., art. 277d k.k oraz art. 36 § 3 Kodeksu karnego skarbowego). Należałoby więc je ujednolicić. Ponadto należałoby wprowadzić obligatoryjne nagrywanie przesłuchań z udziałem małego świadka koronnego, a także de lege ferenda, należałoby wyłączyć możliwość powoływania się przez niego na prawo odmowy zeznań.
Rzecznik zwrócił także uwagę na konieczność zmiany ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, poprzez rozszerzenie okresu zastosowania unormowania zawartego w art. 8a ww. ustawy tak, aby z podstawy tej mogły potencjalnie skorzystać wszystkie osoby represjonowane z powodów politycznych poprzez powołanie do wojska.
RPO poruszył również kwestie: wpisu ex lege danych nieletnich sprawców przestępstw zakwalifikowanych jako przestępstwa seksualne do Rejestru Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym, pełnomocnictwa do doręczania przesyłek sądowych oraz braku możliwości podejmowania zatrudnienia przez osoby uprawnione do świadczeń opiekuńczych (świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, zasiłku dla opiekuna).
Rzecznik przedstawił powyższe zagadnienia i zwrócił się do Przewodniczącego z prośbą o podjęcie stosownych prac legislacyjnych w Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.