Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie pilnej potrzeby implementacji Europejskiego Aktu o Dostępności.

Rzecznik Praw Obywatelskich, jako niezależny organ do spraw popierania, ochrony i monitorowania wdrażania postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych (dalej jako KPON), zwrócił uwagę na pilną potrzebę implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług, zwanej także Europejskim Aktem o Dostępności. Rzecznik podkreślił, że państwa członkowskie były zobowiązane do wprowadzenia w życie przepisów ustawodawczych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do jej transpozycji do dnia 28 czerwca 2022 r.

RPO wskazał, że w obszarze jego szczególnego zainteresowania od lat pozostaje kwestia przestrzegania praw człowieka w czasie trwającej transformacji cyfrowej, przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu osób z niepełnosprawnościami, a także troska o zapewnienie dostępności tej grupie osób. RPO zwrócił m.in. uwagę na konieczność zapewnienia dostępności w takich obszarach jak: sklepy i platformy internetowe, usługi łączności elektronicznej, usługi towarzyszące transportowi pasażerskiemu, czy usługi bankowe.

Idea dostępności została wyrażona w art. 9 KPON i jest jedną z jej kluczowych zasad. Dostępność jest elementem uniwersalnego projektowania, rozumianego jako tworzenie produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania. Uniwersalne projektowanie jest również jednym z założeń KPON i stanowi warunek wstępny dostępności, która jest niezbędna do tego, aby osoby z niepełnosprawnościami mogły prowadzić niezależne życie.

Przepisy dyrektywy wdrażają wskazane zasady do prawa Unii Europejskiej, a tym samym bezpośrednio zwiększają stopień realizacji zobowiązań jej państw członkowskich wynikających z KPON. Żeby jednak to wdrożenie mogło efektywnie zafunkcjonować w rzeczywistości społecznej, konieczna jest transpozycja tej dyrektywy do polskiego porządku prawnego. Rzecznik przypomniał, że problem ten był sygnalizowany Polsce już w 2018 r. w rekomendacjach wydanych przez Komitet do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych badający stan przestrzegania przepisów Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o poinformowanie o aktualnym stanie prac nad projektem ustawy wdrażającej dyrektywę 2019/882 oraz udzielenie informacji na temat zaangażowania osób z niepełnosprawnościami i ich organizacji w proces tworzenia i opiniowania tego projektu.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej w piśmie z 22 lutego 2023 r. wskazała, iż Europejski Akt o Dostępności zostanie wdrożony do polskiego prawa ustawą „o zapewnianiu spełniania wymogów dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze”. Projekt ustawy jest opublikowany na stronach Rządowego Procesu Legislacyjnego. Tam też można śledzić postępy prac nad projektem. 9 lutego 2023 r. projekt ustawy został przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów. Resort przygotowuje się także do prac w ramach Komisji Prawniczej. Największym wyzwaniem w procesie transpozycji dyrektywy 2019/882 okazało się stworzenie nowego, kompleksowego systemu nadzoru rynku, odzwierciedlającego specyfikę produktów i usług objętych przepisami dyrektywy. Ze względu na to, że w Polsce nie istnieje jeden organ posiadający kompetencje do całościowego nadzoru rynku pod względem zapewniania spełniania wymogów dostępności, konieczne było utworzenie systemu rozproszonego, opartego na istniejących już organach. Wiąże się to z rozszerzeniem ich dotychczasowych kompetencji o realizację zadań w zakresie dostępności. Dzięki przeprowadzeniu szeroko zakrojonych prekonsultacji oraz dwóch tur konsultacji publicznych, środowisko osób z niepełnosprawnościami zostało szczegółowo zapoznane ze specyfiką projektu ustawy.