Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wyłączenia stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w postępowaniach administracyjnych prowadzonych przez ARiMR.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące wyłączenia stosowania art. 7, art. 9, art. 10, art. 75 § 1, art. 77 § 1, art. 79a oraz art. 81 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego w postępowaniach administracyjnych prowadzonych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wyłączenie to w sposób ogólny zostało uregulowane w art. 10a ust. 1-1b ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli przepisy ustawy lub przepisy odrębne nie stanowią inaczej, do postępowań w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z wyłączeniem art. 7, art. 9, art. 10, art. 75 § 1, art. 77 § 1, art. 79a oraz art. 81.

W świetle wyłączonych przepisów, w postępowaniach w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji, organ administracji publicznej stoi na straży praworządności; jest obowiązany w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy; udziela stronom, na ich żądanie, niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania; oraz zapewnia stronom, na ich żądanie, czynny udział w każdym stadium postępowania i na ich żądanie, przed wydaniem decyzji, umożliwia im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Ww. wyłączenie dotyczy także postanowień o zobowiązaniu strony oraz innych osób uczestniczących w postępowaniach do przedstawiania dowodów oraz wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz kwestii ciężaru dowodu. Wyłączenie stosowania wskazanych przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego jest również obecne w bardziej szczegółowych aktach prawa, dotyczących działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, na przykład w przepisach warunkujących ocenę wniosków o dofinansowania z Krajowego Planu Odbudowy oceniane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Warto zwrócić uwagę, iż w § 2 ust. 7 regulaminu wyboru przedsięwzięć do objęcia wsparciem z krajowego planu odbudowy i zwiększania odporności, wyłączono zastosowanie Kodeksu postępowania administracyjnego do postępowania w zakresie wyboru przedsięwzięcia do objęcia wsparciem i ponownej oceny przedsięwzięcia, z wyjątkiem art. 24 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz przepisów dotyczących doręczeń i sposobu obliczania terminów, które stosuje się odpowiednio. Podobne postanowienia obecne są w innych regulaminach naborów.

Powyższe rozwiązania budzą wątpliwości Rzecznika w świetle zobowiązania organów krajowych, w tym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, do skutecznego stosowania Karty Praw Podstawowych, w tym art. 41 Karty - prawa do dobrej administracji, w toku wdrażania programów i projektów finansowanych z funduszy UE. Prawo do dobrej administracji obejmuje m.in. prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje i organy władzy publicznej, prawo do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację, czy obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji. Z prawa do dobrej administracji wynika zatem obowiązek ochrony gwarancji strony w postępowaniu administracyjnym, które chronią przepisy, których zastosowanie zostało wyłączone w stosunku do działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Wobec powyższego Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w piśmie z 9 września 2024 r. wskazał, iż wyłączenie stosowania niektórych przepisów ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej jako: „Kpa”) nie spowodowało osłabienia sytuacji prawnej wnioskodawców w postępowaniu w sprawie przyznania pomocy, gdyż w praktyce regulacje te mają zastosowanie jedynie w sytuacjach spornych, np. w przypadku złożenia wniosku na tę samą działkę przez dwóch albo większą liczbę wnioskodawców. W sytuacji, gdy taki spór nie istnieje, kierownik biura powiatowego ARiMR, wydając decyzję w sprawie płatności, bierze pod uwagę zawarte we wniosku oświadczenie wnioskodawcy o posiadaniu działek rolnych objętych wnioskiem. W takim przypadku w postępowaniu w sprawie przyznania płatności jest to wystarczający dowód, na podstawie którego następuje pozytywne rozpatrzenie wniosku. Odnosząc się do stwierdzenia, że wyłączenie przepisów Kpa mogło potencjalnie skutkować naruszeniem prawa do dobrej administracji, Minister wyjaśnił, że w postępowaniach w sprawie o przyznania płatności organy ARiMR działają na podstawie przepisów prawa i stoją na straży praworządności. Postępowanie jest wszczynane tylko na wniosek strony. Strona ma prawo, na swoje żądanie, przedstawiać dowody oraz dawać wyjaśnienia, co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą. Dlatego, za nieuzasadnione należy uznać stwierdzenie, że beneficjenci nie są chronieni prawem do dobrej administracji. Minister podkreślił także, że modyfikacja zasad Kpa w omawianym zakresie działa dyscyplinująco na stronę oraz sprzyja usprawnieniu i uproszczeniu postępowania.