Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie ograniczenia czasowego w przedmiocie przeniesienia sędziów i asesorów w inne miejsce służbowe z dnia 2024-08-26.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie ograniczenia czasowego w przedmiocie przeniesienia sędziów i asesorów w inne miejsce służbowe.
Sędziowie i asesorzy zwracają się do Rzecznika Praw Obywatelskich ze skargami dotyczącymi nadmiernie rygorystycznej przesłanki ubiegania się o przeniesienie na inne miejsce służbowe. Chodzi tu przede wszystkim o 3-letnie ograniczenie czasowe w możliwości składania przez sędziego bądź asesora sądowego wniosku do Ministra Sprawiedliwości o przeniesienie na inne miejsce służbowe w sytuacji, gdy jego wcześniejszy wniosek nie został uwzględniony (art. 75b § 4 zd. 2 i 3 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, dalej jako: "pusp").
Do 2017 r. wnioski o przeniesienie na inne miejsce służbowe mogły być składane bez żadnych ograniczeń czasowych i miejscowych, a więc do dowolnego sądu, także takiego, w którym w danym momencie nie było wakatów. W 2017 r. wprowadzono trzy zasadnicze zmiany w procedurze składania wniosków: wnioski składane są wyłącznie przez system teleinformatyczny Workflow; można ubiegać się o przeniesienie wyłącznie do tych sądów, w których występują wakaty sędziowskie lub asesorskie oraz w przypadku nieuwzględnienia wniosku przez Ministra; ponowny wniosek można złożyć dopiero po upływie 3 lat, chyba że przyczyną nieuwzględnienia wniosku był jedynie brak wystarczającej liczby wolnych stanowisk sędziowskich w odniesieniu do liczby wniosków.
Szczególne wątpliwości wzbudza wymóg trzeci, który nie spełnia przesłanki racjonalności, gdyż uniemożliwia Ministrowi uwzględnienie istotnych okoliczności indywidualnych przemawiających za przeniesieniem na inne miejsce służbowe. Jest też szczególnie uciążliwy dla asesorów sądowych. Po pierwsze, kandydaci na asesorów w momencie rozpoczęcia nauki w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury nie są w stanie przewidzieć, w jakim sądzie będą mogli pracować po ukończeniu 3-letniej aplikacji sędziowskiej. Z kolei po egzaminie sędziowskim, aplikanci mają ograniczony wybór sądu, w którym będą orzekać, w zależności od dostępnych w danym roku wakatów oraz od miejsca na liście klasyfikacyjnej KSSiP. W praktyce często się zdarza, że aplikanci wybierają miejsca służbowe odległe od ich miejsca zamieszkania, bo jedyną alternatywą jest rezygnacja z zawodu asesora.
Rzecznik w przeszłości zwrócił się już z prośbą o rozważenie zmian w tym zakresie. W odpowiedzi Minister stwierdził, iż nie zachodzi potrzeba modyfikacji rozwiązań normatywnych dotyczących zasad przenoszenia sędziów i asesorów sądowych na inne miejsce służbowe, gdyż wybór miejsca służbowego jest determinowany wyłącznie wolą kandydata. Powyższe stanowisko nie bierze jednak pod uwagę dwóch istotnych okoliczności: specyficznej sytuacji asesorów, którzy nie mogli dokonać w pełni swobodnego wyboru miejsca służbowego z uwagi na niemożliwość przewidzenia w momencie rozpoczęcia aplikacji, w którym sądzie będą pracować oraz z uwagi na ograniczenia wynikające z miejsca na liście klasyfikacyjnej oraz fakt, iż stanowisko ówczesnego Ministra Sprawiedliwości nie uwzględnia istotnych zmian w życiu prywatnym i rodzinnym sędziego, których nie był on w stanie przewidzieć w momencie wyboru miejsca służbowego.
W ocenie Rzecznika do zracjonalizowania procedury wystarczający jest wymóg składania wniosków o przeniesienie za pośrednictwem systemu Workflow oraz wymóg istnienia wolnego miejsca w sądzie potwierdzonego obwieszczeniem Ministra. Sztywny wymóg 3-letniej karencji, nieuwzględniający istotnych okoliczności indywidualnych, jest nie do pogodzenia z konstytucyjnym zakazem nadmiernej ingerencji oraz z prawem do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie przygotowania projektu stosownej nowelizacji pusp.