Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie problemu z ustaleniem wysługi emerytalnej funkcjonariuszy ABW oraz Agencji Wywiadu z dnia 2024-10-21.
Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie problemu z ustaleniem wysługi emerytalnej funkcjonariuszy ABW oraz Agencji Wywiadu.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęło pismo oficera Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Zainteresowany wskazał na problem ustalania wysługi emerytalnej funkcjonariuszy ABW oraz Agencji Wywiadu, którzy rozpoczęli pracę w zlikwidowanym w 2002 r. Urzędzie Ochrony Państwa.
Likwidacja UOP będąca konsekwencją wejścia w życie ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu niosła za sobą także realizację przepisu przejściowego określonego w art. 230 ust. 1 pkt 2. Zgodnie z nim szefowie ABW i AW, każdy w zakresie swojego działania, w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, uwzględniając kwalifikacje zawodowe funkcjonariusza, jego przydatność do służby w ABW albo AW, a także wysokość posiadanych limitów zatrudnienia i środków budżetowych oraz planowaną strukturę organizacyjną informowali dotychczasowych funkcjonariuszy UOP o proponowanych warunkach służby albo o wypowiedzeniu stosunku służbowego. Na mocy tego przepisu w połowie 2002 r. wielu funkcjonariuszy znalazło się poza służbą, bez możliwości podjęcia pracy w nowo powołanych agencjach.
Wątpliwe konstytucyjnie regulacje stały się przedmiotem wniosku grupy posłów do Trybunału Konstytucyjnego, który wyrokiem z 20 kwietnia 2004 r. orzekł o niezgodności art. 230 ust. 1 ustawy o ABW w zakresie, w jakim przewiduje na podstawie pkt 2 tego przepisu, możliwość wypowiedzenia funkcjonariuszowi stosunku służbowego z art. 7 i 60 Konstytucji. Trybunał wskazał, że niekonstytucyjny przepis dawał przełożonym nadmierną swobodę w doborze pracowników, bowiem selekcja funkcjonariuszy jako element reorganizacji urzędu państwowego mogła być przeprowadzana w sposób arbitralny, w oparciu o nieweryfikowalne kryteria. Takie rozwiązania prawne, zdaniem TK, doprowadziły do naruszenia konstytucyjnej zasady praworządności oraz zasady równego dostępu do służby publicznej.
Konsekwencją ww. orzeczenia TK było przywrócenie byłych funkcjonariuszy UOP do służby w ABW i AW, które nastąpiło latem 2004 r. Przywrócenie do służby nie wiązało się jednak z uznaniem okresu między zwolnieniem a podjęciem służby, tj. czasem pozostawania przez funkcjonariusza poza służbą na mocy niekonstytucyjnych przepisów, jako równorzędnego ze służbą w ABW albo AW. Oznacza to, że byli funkcjonariusze UOP, których na mocy art. 230 ust. 1 pkt 2 ustawy o ABW w 2002 r. zwolniono ze służby z UOP (i nie podjęli oni służby w innych formacjach), znaleźli się, nie z własnej winy, w niekorzystnej sytuacji, chociażby pod względem ustalania wysługi emerytalnej. W nakreślonych zmianach ustawy o ABW zaproponowano zawarcie stwierdzenia expressis verbis, iż okres od momentu zwolnienia ze służby w UOP do dnia 12 sierpnia 2004 r., czyli do zakreślonego wówczas terminu składania podań o ponowne przyjęcie do służby - uznać jako okres równorzędny ze służbą w ABW lub AW. Komisja Ustawodawcza w uzasadnieniu do projektu ustawy wskazywała wprost na konieczność dostosowania regulacji prawnych do wyroku TK z dnia 20 kwietnia 2004 r. Do zmian ustawodawczych w tym zakresie jednak nie doszło.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zbadanie przedstawionego problemu.