Wystąpienie do Ministra Infrastruktury w sprawie penalizowania personelu lotniczego poprzez kierowanie przeciwko nim postępowań karnych w oparciu o rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2024-11-21.
Wystąpienie do Ministra Infrastruktury w sprawie penalizowania personelu lotniczego poprzez kierowanie przeciwko nim postępowań karnych w oparciu o rozporządzenie Ministra Infrastruktury.
W zainteresowaniu Rzecznika Praw Obywatelskich znajduje się problematyka dotycząca wszczynania postępowań karnych przeciwko personelowi lotniczemu w oparciu o rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 marca 2019 r. w sprawie zakazów i ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące (dalej jako: „Rozporządzenie MI”). Konieczność podjęcia inicjatywy w tym zakresie wyłoniła się na tle spraw kierowanych do Biura RPO, w których podnosi się bezzasadność wszczynania postępowań karnych wobec pilotów latających nad obszarem polskich miast poniżej dopuszczalnych wysokości, inicjowanych aktywnością Urzędu Lotnictwa Cywilnego na podstawie cytowanego rozporządzenia.
Polska jest stroną Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (dalej jako: „Konwencja ICAO”), która stanowi normatywny fundament dla lotnictwa cywilnego, wyznaczający standardy rozwoju lotnictwa na świecie. Zamieszczone do cytowanej konwencji załączniki, wprowadzane do polskiego porządku w drodze kolejnych, krajowych rozporządzeń, określają techniczne minimum, stanowiąc podstawowe wymogi, jakie nasz kraj winien spełnić jako strona konwencji. Z chwilą wejścia w struktury Unii Europejskiej, normatywny zakres zobowiązań Polski rozszerzył się o kolejne regulacje w tym przedmiocie. Polska jako członek Unii ma obowiązek stosować bezpośrednio m.in. rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 923/2012 z dnia 26 września 2012 r. ustanawiające wspólne zasady w odniesieniu do przepisów lotniczych i operacyjnych dotyczących służb i procedur żeglugi powietrznej oraz zmieniające rozporządzenie wykonawcze (WE) nr 1035/2011 oraz rozporządzenia (WE) nr 1265/2007, (WE) nr 1794/2006, (WE) nr 730/2006, (WE) nr 1033/2006 i (UE) nr 255/2010 (dalej jako: „Rozporządzenie SERA”).
Analiza zgodności przepisów ustanowionych przez polskie ustawodawstwo z przepisami prawa międzynarodowego wymaga odniesienia do treści art. 12 Konwencji ICAO, zgodnie z którym, każde umawiające się państwo zobowiązuje się zastosować właściwe środki w celu zapewnienia, by każdy statek powietrzny przelatujący nad jego terytorium lub manewrujący w granicach jego terytorium, jak również każdy statek powietrzny noszący znak jego przynależności państwowej niezależnie od miejsca, w którym się znajduje, musiał stosować się do obowiązujących w danym miejscu reguł i przepisów, dotyczących lotu i manewrowania statków powietrznych. Ponadto, każde umawiające się państwo zobowiązuje się utrzymać swoje własne przepisy w tej dziedzinie, w możliwie jak najszerszym zakresie, w zgodności z przepisami ustanawianymi co pewien czas na podstawie tej konwencji.
Należy zatem przyjąć, że Polska ma prawo do nałożenia bardziej rygorystycznych zasad poruszania się cywilnymi statkami powietrznymi na terenie podległym polskiej jurysdykcji, mimo określenia przez Konwencję ICAO oraz Rozporządzenie SERA minimalnych wysokości. Z pewnością jednak, prawodawca wydając Rozporządzenie MI przeoczył, że w świetle art. 21 ust. 2a ustawy - Prawo lotnicze, właściwym organem państwa członkowskiego oraz kompetentną władzą państwa członkowskiego określoną w rozporządzeniach i decyzjach Unii Europejskiej, poza wyraźnymi zastrzeżeniami, jest Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, nie zaś odpowiedni Minister Infrastruktury.
W ocenie RPO, nie można zaakceptować praktyki Urzędu Lotnictwa Cywilnego, kierującego w tym zakresie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa, gdyż zachowanie naruszające przepisy Rozporządzenia MI nie jest zachowaniem zagrożonym pod groźbą kary w rozumieniu art. 1 § 1 k.k. Oznacza to, że lot na wysokościach dopuszczonych w Rozporządzeniu SERA i Załączniku 2 do Konwencji ICAO, ale poniżej wysokości określonych w Rozporządzeniu MI nie jest przestępstwem. Z tego względu wszczynanie postępowań karnych wobec osób nieprzestrzegających przepisów zawartych w Rozporządzeniu MI na podstawie art. 212 ust. 1 pkt 1 lit. a) Prawa lotniczego nie ma uzasadnienia, gdyż normy wskazane we wspomnianym rozporządzeniu nie są de lege lata uznawane przez prawo polskie jako przepisy ruchu lotniczego.
Mając na uwadze powyższe, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o dokonanie analizy wskazanych w wystąpieniu problemów i rozważenie zainicjowania działań legislacyjnych w tym zakresie.