Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad przechowywania i przetwarzania danych osobowych w policyjnych bazach danych z dnia 2024-12-02.
Wystąpienie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad przechowywania i przetwarzania danych osobowych w policyjnych bazach danych.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęła skarga dotycząca przechowywania i przetwarzania danych osobowych w policyjnych bazach danych – Krajowym Centrum Informacji Kryminalnych (KCIK) oraz Elektronicznym Rejestrze Czynności Dochodzeniowo-Śledczych (ERCDŚ) po zatarciu skazania.
Jakkolwiek Rzecznik rozumie potrzebę gromadzenia przez policję danych o osobach, które popełniły przestępstwo lub wykroczenie, to zaniepokojenie budzi fakt, że dane te są przechowywane w policyjnych systemach nawet po zatarciu skazania, kiedy ustał cel ich gromadzenia, zaś osobie uprawnionej nie przysługują skuteczne środki prawne, które zobligowałyby administratora danych do ich usunięcia. Nie można również nie zauważyć, że zakres przechowywanych w tych systemach danych osobowych został określony bardzo szeroko.
Zaznaczenia przy tym wymaga, że w myśl art. 106 ustawy - Kodeks karny, z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych. Stosownie do art. 14 ust 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym dane osobowe osób, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1, 3 i 7, oraz dane o podmiotach zbiorowych, o których mowa w art. 1 ust. 3, usuwa się z Rejestru, jeżeli z mocy prawa skazanie uległo zatarciu, a ponadto po otrzymaniu zawiadomienia o zarządzeniu zatarcia skazania przez sąd, na podstawie art. 107 § 2 oraz art. 337 Kodeksu karnego.
Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej służy przede wszystkim do wykrycia sprawcy przestępstwa, a więc nie powinno gromadzić wpisów o osobach, które za popełnienie określonego przestępstwa zostały skazane, a skazanie to uległo zatarciu. Skoro ustawodawca uznał, że po upływie określonego czasu od wykonania kary nie ma potrzeby przechowywania informacji o skazaniu w Krajowym Rejestrze Karnym, to niekonsekwencją byłoby, gdyby uznał jednocześnie, iż dane te należy przechowywać w rejestrze mającym na celu ułatwienie wykrywania przestępstw, gdyż w tym przypadku cel ten z pewnością został osiągnięty. Skoro zatem po zatarciu skazania następuje usunięcie wpisu o skazaniu z najbardziej powszechnego rejestru, jakim jest Krajowy Rejestr Karny, to niezrozumiałym jest dlaczego w unormowaniach dotyczących policyjnych systemów (KCIK, KSIP, ERCDŚ) fakt ten nie jest w ogóle brany pod uwagę.
W tym kontekście warto także zwrócić uwagę, że wykładnia przepisów ustawy o przetwarzaniu informacji kryminalnych, które przewidują, że dane usuwa się z rejestru, gdy ustał cel ich gromadzenia, powinna prowadzić do wniosku, że dane te po zatarciu skazania podlegają usunięciu. Jednakże z niezrozumiałych przyczyn ww. przepis interpretuje się w ten sposób, że dobrowolne poddanie się karze i zatarcie skazania nie stanowią w myśl art. 25 ustawy o przetwarzaniu informacji kryminalnych przesłanek do usunięcia informacji kryminalnych z baz danych KCiK.
W ocenie RPO, zasadnym wydaje się zweryfikowanie przepisów o policyjnych bazach danych (KCIK, KSIP, ERCDŚ), w szczególności zaś ich wykładni i sposobu stosowania w praktyce i rozważenie wprowadzenia takich zmian, które umożliwią usunięcie danych osobowych dotyczących osoby, wobec której nastąpiło zatarcie skazania lub pseudonimizację takich danych po zatarciu skazania, zwłaszcza jeśli przestępstwo było mniejszej wagi, zaś w kolejnych latach osoba taka nie popełniła kolejnego przestępstwa. Pozbawienie osoby, wobec której funkcja wychowawcza prawa karnego odniosła skutek możliwości pełnego korzystania ze swoich praw, z powodu pozostawienia jej danych osobowych w rejestrach policyjnych, mimo ustania celu i niezbędności przetwarzania tych danych, jest w opinii Rzecznika stygmatyzujące.
W związku z powyższym, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie i powiadomienie o podjętych działaniach.