wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego w sprawie uwag do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, o dotyczącego zmian w zakresie tzw. statyki postępowania karnego, tj. właściwości rzeczowej sądu okręgowego z dnia 2025-08-26.
wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego w sprawie uwag do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, o dotyczącego zmian w zakresie tzw. statyki postępowania karnego, tj. właściwości rzeczowej sądu okręgowego.
Rzecznik przedstawił uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (UD273), znajdującego się na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego.
Projekt nowelizacji został przygotowany w związku z rekomendacjami OECD WGB z marca 2025 r., dotyczącymi wzmocnienia walki z korupcją w międzynarodowych transakcjach handlowych. Kluczową propozycją jest przekazanie spraw o przekupstwo zagranicznych funkcjonariuszy publicznych do właściwości sądu okręgowego w I instancji.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, że projektodawca poszedł dalej niż wymagałyby tego zobowiązania międzynarodowe, ale takie podejście zasługuje na aprobatę. Rzecznik podkreśla, że właściwość rzeczowa sądu musi być ustalana jednolicie i w oparciu o kwalifikację prawną, a nie pojedyncze znamiona czynu. Oparcie zmian wyłącznie na kryterium „zagranicznego funkcjonariusza publicznego” prowadziłoby do niepożądanej kazuistyki i mogłoby podważać gwarancje procesowe uczestników postępowania. Właściwość sądu powinna być stała, przewidywalna i niezależna od oceny dowodów czy aktywności stron, co wynika także z konstytucyjnego prawa do sądu.
Dlatego Rzecznik aprobuje objęcie regulacją zarówno art. 229 k.k. (korupcja czynna), jak i art. 228 k.k. (korupcja bierna). Zaznacza, że przestępstwa z art. 228 k.k. cechują się szczególnie wysoką szkodliwością społeczną, gdyż sprawcą jest funkcjonariusz publiczny. Z tych samych względów Rzecznik proponuje, aby analogicznie potraktować przestępstwa płatnej protekcji (art. 230 i 230a k.k.), ponieważ także one godzą w zaufanie do instytucji publicznych, a ich skomplikowany charakter oraz sankcje karne są porównywalne do korupcji urzędniczej. Natomiast inne formy korupcji – wyborcza, gospodarcza czy sportowa – powinny pozostać poza zakresem nowelizacji ze względu na odmienny przedmiot ochrony i lżejszy ciężar gatunkowy.
Pozytywnie oceniono również rozwiązania intertemporalne: przyjęta zasada „petryfikacji” właściwości oznacza, że sprawy rozpoczęte według dotychczasowych przepisów pozostają w danym sądzie aż do prawomocnego zakończenia. Takie rozwiązanie zapewnia sprawność i ekonomikę postępowania oraz chroni standard prawa do rzetelnego procesu.