Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych - kontynuacja dyskusji nad kształtem i koncepcją kształcenia specjalnego.

Nawiązując do wcześniejszego wystąpienia w tej sprawie z dnia 4.05.2004 r. i odpowiedzi z dnia 24.05.2004 r., Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do Ministra Edukacji Narodowej i Sportu o zweryfikowanie przedstawionego stanowiska w sprawie konieczności zreformowania systemu kształcenia specjalnego. Problem dotyczy kilkudziesięciu tysięcy dzieci. Znaczna część dzieci przebywających w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych powinna uczyć się w szkołach ogólnodostępnych lub specjalnych w miejscu zamieszkania. Rzecznik zwraca się o poinformowanie go o konkretnych działaniach i planach Ministerstwa mających na celu stworzenie dzieciom takich możliwości. W ocenie Rzecznika istnieje pilna potrzeba przeprowadzenia rzetelnej analizy zasadności pobytu wszystkich wychowanków specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych. Warto byłoby zbadać, czy we wszystkich przypadkach jest zgoda rodziców wynikająca ze świadomego wyboru, a nie z konieczności lub braku wiedzy o innych możliwościach. Wyniki wizyt pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych pokazały, że nie wszystkie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego są trafne, że nie ma żadnych racjonalnych powodów umieszczania w takich ośrodkach dzieci niedostosowanych społecznie oraz dzieci upośledzonych w stopniu lekkim, a to one stanowią większość wychowanków. Konieczność edukacji poza miejscem zamieszkania powinna być ostatecznością i wynikać z potrzeby zapewnienia specjalistycznej rewalidacji czy rehabilitacji, a nie tylko kształcenia specjalnego, jakie może zapewnić szkoła specjalna lub ogólnodostępna w środowisku. Nie można zgodzić się z kwalifikowaniem młodzieży tzw. niedostosowanej społecznie do specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych. Jeżeli stopień niedostosowania wskazuje na konieczność odizolowania dziecka od rodziny i umies

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

1. Minister Edukacji Narodowej i Sportu (4.08.2004 r.) poinformował, że sygnalizowane nieprawidłowości związane są z niską znajomością prawa oświatowego zarówno przez dyrektorów szkół, jak i organy prowadzące szkoły, które są odpowiedzialne za wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci niepełnosprawnych. W celu zlikwidowania powyższych nieprawidłowości, Ministerstwo zobowiązało kuratorów oświaty w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego, do kontroli organizacji kształcenia specjalnego uczniów niepełnosprawnych, w tym w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych. Przypadki wymuszania zgody rodziców dzieci z niepełnosprawnościami na umieszczenie dziecka w ośrodku szkolno-wychowawczym w sytuacji, gdy w ich lokalnym środowisku brak odpowiedniej szkoły specjalnej lub nieprzyjmowanie dzieci do szkół i klas integracyjnych, mimo istnienia możliwości takiego kształcenia, jest działaniem nagannym. Ministerstwo podejmuje działania eliminujące takie praktyki. Nadrzędnym założeniem działań podejmowanych obecnie wobec dzieci i młodzieży z zaburzeniami zachowania jest udzielenie wsparcia dziecku i rodzinie w miejscu zamieszkania. Stąd w projekcie rozporządzenia o zasadach działania publicznych placówek zapis, iż młodzieżowe ośrodki socjoterapii mogą udzielać pomocy specjalistycznej w formie ambulatoryjnej, bez konieczności odrywania dziecka od rodziny i szkoły, do której uczęszcza.
Inf. 7-9/2004, str. 82