Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

1. W sprawie nieprawidłowości w przeprowadzaniu w szkołach działań mających na celu przeciwdziałanie narkomanii.

W związku z licznymi informacjami prasowymi o przeprowadzaniu w szkołach narkotestów oraz wprowadzaniu psów do wykrywania narkotyków, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do kuratorów oświaty, na których terenie prowadzono takie działania, z pytaniem o podstawę podejmowania interwencji. Dyrektorzy szkół jako podstawę prawną podawali rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniami oraz Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją, a w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją. W opinii Rzecznika wspomniane rozporządzenie i Procedury nie są wystarczającą podstawą do przeprowadzania w szkołach ww. działań. Przeprowadzenie narkotestów wymaga każdorazowej zgody poszczególnych rodziców, tymczasem często zastępowano ją zgodą wyrażoną "in blanco" lub zgodą rady rodziców. Nie wszyscy rodzice i uczniowie wiedzieli, że mogą nie wyrażać zgody na przeprowadzania testów. W procedurach nie było też zapisu, że osoba, która ukończyła 16 lat musi wyrazić zgodę na badania. W większości szkół testy wykonywali nauczyciele, pedagodzy szkolni lub pielęgniarki, nie uprawnieni do przeprowadzania badań. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o nadzór nad programami profilaktyki przeciwdziałania narkomanii tak, aby były one zgodne z obowiązującym prawem oraz promowanie alternatywnych wobec wykładów i pogadanek form oddziaływania na młodzież.

Inf. 4-6/2005, str.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

1. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu (28.06.2005 r.) podziela opinię Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczącą stosowania kontrowersyjnych metod takich jak narokotesty oraz psy policyjne do wykrywania narkotyków w szkole. Ministerstwo opracowało stanowisko w tej sprawie, które zostało 15.09.2004 r. przekazane do Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Obecnie trwają prace nad przygotowaniem rekomendacji Rady Europy opartej na tym materiale. Testy narkotyczne i psy policyjne nie powinny być kluczowym elementem działań profilaktycznych w szkole. Ich zastosowanie powinno dotyczyć jedynie sytuacji uzasadnionych, odbywać się zgodnie z procedurami postępowania w sytuacjach kryzysowych i dotyczyć wyłącznie przestępstwa narkotykowego. Działania te powinny być poprzedzone dyskusją lub anonimową ankietą przeprowadzoną w środowisku szkolnym. Poruszony problem nie jest odzwierciedleniem sytuacji w większości szkół, ale ma charakter incydentalny. Ponadto w odpowiedzi przedstawiona została informacja o realizacji przez Ministerstwo zadań z zakresu profilaktyki społecznej: włączenie do resortowych programów szkoleniowych dla nauczycieli, pedagogów i psychologów szkolnych, pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych, tematów z zakresu profilaktyki uzależnień; wdrażanie szkolnego programu profilaktyki problemów dzieci i młodzieży, zwiększanie skuteczności pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci i młodzieży z problemami uzależnień (diagnozowanie dzieci i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka, zajęcia indywidualne i grupowe dla dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniami).
Inf. 4-6/2005, str.