Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie braku sądowej kontroli postanowienia prokuratora dotyczącego przeszukania i zatrzymania rzeczy, wydanego w postępowaniu przygotowawczym (sygn. akt K 38/07).

Rzecznik wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 236 § 2 ustawy - Kodeks postępowania karnego z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP.

Do Rzecznika kierowane są skargi kwestionujące prawidłowość i zgodność z prawem dokonywanych przez prokuratora albo na jego polecenie przez Policję, przeszukań pomieszczeń. Na tle tych spraw ujawnił się problem braku zewnętrznej kontroli rozstrzygnięć wydawanych w tym zakresie przez organy prokuratury. Zgodnie z ogólną zasadą określoną w art. 465 § 2 k.p.k,. na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wyjątek taki zawiera art. 236 § 2 k.p.k. stanowiąc, iż zażalenie na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy oraz na postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych, a także na inne czynności prokuratora w toku postępowania przygotowawczego, rozpoznaje prokurator nadrzędny. Oznacza to, że na postanowienie prokuratora dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy nie przysługuje osobom, których prawa zostały naruszone w toku postępowania przygotowawczego, zażalenie do sądu. Przeszukanie jest środkiem przymusu bezpośrednio ingerującym w sferę chronionej konstytucyjnie nietykalności osobistej, w jego ramach bowiem jest dopuszczalne przeszukanie osoby. Czynność przeszukania w sposób oczywisty wkracza także w sferę prawa do prywatności oraz nienaruszalność mieszkania. W omawianym zakresie zainteresowane osoby zostały pozbawione prawa uruchomienia procedury przez sądem w sprawach o zasadniczym znaczeniu z punktu widzenia ochrony praw jednostki w demokratycznym państwie prawnym.