Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie nadawania statutu Biura Rzecznika Praw Obywatelskich (sygn. akt K 35/09).

Przedmiot zaskarżenia stanowi art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Zgodnie z jego brzmieniem statut Biura Rzecznika Praw Obywatelskich nadaje Marszałek Sejmu na wniosek Rzecznika. W uzasadnieniu wniosku Rzecznik stwierdził m.in., że zasada niezależności Rzecznika wobec "innych organów państwowych" wyklucza możliwość przypisania relacjom Rzecznik - Sejm charakteru organizacyjnej podległości. W konsekwencji stwierdzenia braku organizacyjnej podległości wykluczyć należy możliwość wydawania przez Sejm aktów prawa wewnętrznie obowiązującego, które miałyby wiązać Rzecznika. Nawet jeśliby uznać, że Konstytucja upoważnia do przypisania relacjom łączącym Rzecznika z Sejmem charakteru organizacyjnej podległości, to tego typu relacji nie da się bezpośrednio przenieść na stosunki łączące organ wewnętrzny Sejmu (Marszałka) z organem podporządkowanym (Rzecznikiem). W konsekwencji, ustawodawca nie może upoważnić Marszałka do wydania aktów prawa wewnętrznego adresowanych do Rzecznika. Art. 20 ust. 2 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich narusza konstytucyjny zakres zastosowania aktów prawa wewnętrznie obowiązującego, przez co jest niezgodny z art. 93 ust. 1 Konstytucji. Upoważnienie zawarte w art. 20 ust. 2 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich jest wadliwe również z tego względu, iż nie zawiera wskazania formy aktu prawnego, na podstawie którego ma miejsce nadanie statutu BRPO. Jest przez to niezgodne z art. 93 ust. 2 zd. 1 Konstytucji. Zasada niezależności Rzecznika ma głównie aspekt organizacyjny. Wymaga, aby Rzecznik dysponował odpowiednio szeroką swobodą ukształtowania struktury oraz trybu pracy obsługującego go aparatu urzędniczego. Powierzając te kwestie do jednostronnego uregulowania przez organ inny niż Rzecznik, art. 20 ust. 2 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich narusza art. 210 Konstytucji.