Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie braku możliwości wliczania do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze okresu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na własny rachunek.

Do Rzecznika napływają listy, w których wyrażane jest niezadowolenie z braku powszechnie obowiązującej regulacji prawnej, umożliwiającej wliczanie do okresu zatrudnienia, od którego zależą różnego rodzaju uprawnienia pracownicze (np. dodatek za wysługę lat, nagroda jubileuszowa) okresu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na własny rachunek. Niezadowolenie to rodzi się przede wszystkim w związku z istnieniem nieomal od 20 lat ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do stażu pracy, która umożliwia wliczanie do stażu pracy warunkującego uprawnienia pracownicze m.in. okresu prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego (art. 1 ust. 1 pkt 1). Obywatele uważają, że takie wybiórcze regulacje prawne, stwarzające przywileje tylko jednej grupie podmiotów podobnych, pozostają w sprzeczności z zasadą sprawiedliwości społecznej, wywodzoną z art. 2 Konstytucji RP oraz zasadą równości wobec prawa i niedyskryminacji, wynikającą z art. 32 ustawy zasadniczej. Osoby fizyczne podejmujące pracę na własny rachunek w warunkach samodzielnej działalności gospodarczej przyjmują na siebie odpowiedzialność za swoje bezpieczeństwo socjalne. W ramach tej odpowiedzialności ustawodawstwo nakłada na samozatrudnionych wiele obowiązków o charakterze publicznoprawnym, wśród których istotną rolę odgrywają powinności wynikające z przepisów prawa ubezpieczeń społecznych, dotyczących finansowania z własnych środków składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, wypadkowe, zdrowotne, a fakultatywnie - również chorobowe. Ponadto osoby samozatrudnione prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą są objęte obciążeniami podatkowymi uregulowanymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Minister Pracy i Polityki Społecznej (08.03.2010 r.) poinformowała, że nie widzi zasadności zmiany obowiązujących przepisów prawa pracy, polegającej de facto na zrównaniu statusu pracownika i osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Trudno podzielić pogląd, iż brak prawnej możliwości zaliczania do stażu pracy okresu prowadzenia działalności gospodarczej pozostaje w sprzeczności z zasadą sprawiedliwości społecznej oraz równości wobec prawa i niedyskryminacji, wynikających z art. 2 oraz 32 Konstytucji RP. Zestawienie cech charakteryzujących działalność gospodarczą oraz zatrudnienia na podstawie stosunku pracy prowadzi do wniosku, iż przedsiębiorcy i pracownicy nie należą do tej samej lub podobnej kategorii podmiotów, które konstytucyjna zasada równości podmiotów wobec prawa nakazuje traktować jednakowo. Odnosząc się do argumentu sugerującego niespójność systemu prawa pracy, z uwagi na obowiązywanie od 20 lat ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, Minister Pracy podkreśliła, że warunkiem zaliczenia okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, jest spełnienie szeregu przesłanek. Obciążenia finansowe pracodawców związane ze stosowaniem przepisów omówionej wyżej ustawy są nieznaczne, zwłaszcza ze względu na ściśle określony, specyficzny krąg adresatów jej norm prawnych. Natomiast realizacja postulatu Rzecznika skutkowałaby znacznie poważniejszymi obciążeniami finansowymi pracodawców.