Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie stosowania wobec osadzonych środków przymusu bezpośredniego z dnia 2012-02-22.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie stosowania wobec osadzonych środków przymusu bezpośredniego.
W drugim półroczu 2011 r. pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich sprawdzili w 11 dużych zakładach karnych i aresztach śledczych stosowanie przez funkcjonariuszy Służby Więziennej wobec osadzonych środków przymusu bezpośredniego. Podjęte w tym trybie ustalenia przyniosły bardzo niepokojące wyniki, które wskazują niejednokrotnie na niepraworządne działanie ze strony funkcjonariuszy Służby Więziennej, mające również charakter traktowania poniżającego lub okrutnego, a w skrajnych wypadkach - tortur. Analiza tego rodzaju zdarzeń świadczy o braku właściwego nadzoru okręgowych inspektoratów oraz Centralnego Zarządu Służby Więziennej nad przyjętą w poszczególnych zakładach karnych i aresztach śledczych praktyką stosowania środków przymusu bezpośredniego. Znaczne pogorszenie sytuacji w tym zakresie przyniosły wprowadzone w 2010 r. - wbrew stanowisku Rzecznika Praw Obywatelskich - regulacje prawne dotyczące stosowania przez Służbę Więzienną środków przymusu bezpośredniego oraz przyjęta na ich podstawie praktyka. Zmianie powinny ulec regulacje prawne dotyczące stosowania przez Służbę Więzienną środków przymusu bezpośredniego - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2010 r. w sprawie stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej. Rzecznik zauważa ponadto, że pomimo wprowadzenia w 2010 roku w art. 19 ustawy o Służbie Więziennej oraz w wydanym na jej podstawie rozporządzeniu nowych postaci środków przymusu bezpośredniego, nadal nie są one w użyciu Służby Więziennej. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o zajęcie stanowiska w przedstawionej sprawie oraz spowodowanie przywrócenia gwarancji praworządnego stosowania przez funkcjonariuszy Służby Więziennej środków przymusu bezpośredniego.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (23.03.2012 r.) stwierdził, że uwagi sformułowane w wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich są wynikiem wizytacji jedynie 11 spośród 157 jednostek penitencjarnych. Trudno zatem podzielić pogląd, że nieprawidłowości ujawnione przez pracowników Biura RPO mają charakter ogólny. Ewentualne inicjowanie w tej chwili prac legislacyjnych zmierzających do zmiany przepisów regulujących stosowanie środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej jest przedwczesne, również ze względu na fakt, iż w dniu 20 lutego 2012 r. Prokurator Generalny skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie, że przepis art. 22 ustawy o Służbie Więziennej oraz przepisy rozporządzenia w sprawie stosowania środków przymusu bezpośredniego są niezgodne z art. 92 ust 1 oraz z art. 41 ust 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Zdaniem Prokuratora Generalnego zaskarżony przepis godzi w konstytucyjne warunki poprawności upoważnienia ustawowego, ponieważ upoważnia organ władzy wykonawczej czyli Radę Ministrów, do określenia w rozporządzeniu sposobów i szczegółowych warunków użycia środków przymusu bezpośredniego czyli materii, która dotyczy pozbawienia lub ograniczenia wolności, a zatem może mieć miejsce wyłącznie w akcie prawnym rangi ustawowej. Jednocześnie Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości poinformował, iż przekazał uwagi Rzecznika Praw Obywatelskich Dyrektorowi Generalnemu Służby Więziennej i polecił szczegółowe zbadanie wszystkich kwestii podniesionych w wystąpieniu Rzecznika jako nieprawidłowości. Polecił również spowodowanie zintensyfikowania i wzmożenia kontroli ze strony wszystkich Dyrektorów Okręgowych i dyrektorów jednostek penitencjarnych nad prawidłowością stosowania środków przymusu bezpośredniego w powierzonych im jednostkach.