Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prezesa Rządowego Centrum Legislacji w sprawie wątpliwości interpretacyjnych, jakie budzą przepisy dotyczące partii politycznych.

W świetle Konstytucji RP oraz ustawy o Trybunale Konstytucyjnym przedmiotem kontroli Trybunału są wyłącznie cele lub działalność partii politycznych, a wzorcem dla tej kontroli - wyłącznie normy konstytucyjne. Natomiast w ustawie o partiach politycznych mowa jest, obok orzekania o celach i działalności partii, również o badaniu zasad działania partii politycznej. W myśl tej ustawy przesłanką wszczęcia postępowania o konstytucyjności celów partii jest wątpliwość co do celów lub zasad działania partii. Z kolei art. 21 stanowi o wszczynaniu postępowania co do zgodności z Konstytucją celów lub zasad działania partii w razie wprowadzenia do statutu zmian niezgodnych z art. 8 ustawy. Wątpliwości dotyczą tego, w jakim postępowaniu Trybunał badałby zasady działania partii, a w szczególności, czy miałoby to być postępowanie odrębne od postępowań dotyczących celów i działalności partii. Nie jest też jasne, czy podstawę kontroli obok norm konstytucyjnych miałby stanowić art. 8 ustawy o partiach politycznych. System kontroli zasad działania partii politycznych powinien pozwalać na kontrolę prezentowanych przez nie wartości pod kątem art. 13 Konstytucji RP, tj. odwoływania się do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, czy zakładania lub dopuszczania nienawiści rasowej i narodowościowej, stosowania przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewidywania utajnienia struktur lub członkostwa. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o poinformowanie, czy planowane są prace legislacyjne nad zmianą przepisów ustawy o partiach politycznych, mającą na celu wyeliminowanie ww. niespójności z przepisami Konstytucji RP i ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.