Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulacji prawnych dotyczących przeniesienia sędziego w stan spoczynku z dnia 2012-07-09.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulacji prawnych dotyczących przeniesienia sędziego w stan spoczynku.
Na tle badanych skarg Rzecznik dostrzegł następujący problem. W myśl art. 70 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych sędziego przenosi się w stan spoczynku na jego wniosek albo na wniosek właściwego kolegium sądu, jeżeli z powodu choroby lub utraty sił uznany został przez lekarza orzecznika ZUS za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków sędziego. Zgodnie z art. 71 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku, na wniosek kolegium właściwego sądu, jeżeli z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia nie pełni służby przez okres roku. Z art. 44 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa wynika, iż uczestnik postępowania może odwołać się do Sądu Najwyższego z powodu sprzeczności uchwały Rady z prawem, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej. Odwołanie nie przysługuje jednak w sprawach przeniesienia sędziego w stan spoczynku. Przepis ten jest sprzeczny z art. 73 § 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych, który przewiduje odwołanie w sprawach przeniesienia sędziego w stan spoczynku, a także z art. 180 ust. 3 Konstytucji RP stanowiącym, że tryb postępowania oraz sposób odwołania się do sądu w sprawie przeniesienia sędziego w stan spoczynku określa ustawa. Ponadto wątpliwości co do zgodności z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP, który stanowi, że sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków budzi art. 94 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych w zakresie, w jakim nie przewiduje prawa do wynagrodzenia dla sędziego nieobecnego w pracy z tytułu choroby trwającej powyżej roku, w sytuacji gdy nie została podjęta decyzja o przeniesieniu go w stan spoczynku. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o rozważenie zasadności podjęcia działań w celu zmiany krytykowanego stanu prawnego.
Minister Sprawiedliwości (10.10.2012 r.) poinformował, że kwestionowane przepisy ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa nie odbierają możliwości odwołania się od decyzji Rady o przeniesieniu sędziego w stan spoczynku. Art. 44 ust. 1 tejże ustawy przewiduje prawo wniesienia odwołania od uchwały Rady do Sądu Najwyższego. Co prawda możliwość taka jest zasadniczo wyłączona w przypadku wniosków o przeniesienie sędziego w stan spoczynku, niemniej jednak art. 73 § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych zakłada możliwość takiego odwołania, w sytuacjach określonych w art. 70 i 71 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Biorąc pod uwagę konieczność dostosowania sprzecznego brzmienia przepisów, sugestia Rzecznika Praw Obywatelskich zostanie wzięta pod uwagę podczas kolejnej nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Drugi z problemów zasygnalizowanych w wystąpieniu Rzecznika wiąże się z dwojakim rodzajem zobowiązań zawodowych sędziego, który z jednej strony jest stosunkiem służby, wynikającym z przekazanej władzy sądowniczej, z drugiej zaś stosunkiem pracy, który łączy go z jednostką sądową. Konstatację tę potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego, również wskazujące na stosunek pracy, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE. W wyroku z dnia 14 lutego 2007 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że konstytucyjne zagwarantowanie prawa sędziego do wynagrodzenia albo uposażenia w stanie spoczynku nakazuje Krajowej Radzie Sądownictwa przeniesienie w stan spoczynku w takim momencie, aby sędzia nie był pozbawiony wynagrodzenia lub uposażenia w żadnym okresie. Wobec powyższego postulowana w wystąpieniu Rzecznika nowelizacja art. 94 ust. 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych wydaje się nieuzasadniona.