Wystąpienie do Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie zapewnienia dostępności programów telewizyjnych dla osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu wzroku i słuchu z dnia 2013-01-21.
Wystąpienie do Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie zapewnienia dostępności programów telewizyjnych dla osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu wzroku i słuchu.
W wystąpieniu Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla znaczenie rozwiązań prawnych służących eliminowaniu wykluczenia cyfrowego osób z niepełnosprawnością. Przepis art. 18a ust. 1 ustawy z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji zobowiązuje nadawców programów telewizyjnych do zapewnienia dostępności programów dla osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu wzroku oraz narządu słuchu, przez wprowadzanie odpowiednich udogodnień: audiodeskrypcji, napisów dla niesłyszących oraz tłumaczeń na język migowy, tak aby co najmniej 10% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży, posiadało takie udogodnienia. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji może określić, w drodze rozporządzenia, niższy udział w programie telewizyjnym audycji z udogodnieniami odbioru dla osób niepełnosprawnych. Podczas prac działającej przy Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji grupy roboczej ds. monitorowania sposobu wdrażania przepisów ustawy w odniesieniu do osób z niepełnosprawnością, przedstawiciele nadawców zaproponowali wykładnię tego przepisu ograniczającą dostęp osób z niepełnoprawnością sensoryczną. Zgodnie z nią wszelkie udogodnienia (audiodeskrypcja, napisy dla niesłyszących, tłumaczenia na język migowy) muszą stanowić łącznie co najmniej 10% kwartalnego czasu nadawania programu, a proporcje między nimi są pozostawione do decyzji nadawcy. Zdaniem Rzecznika taka wykładnia jest nieprawidłowa a jej przyjęcie skutkowałoby pogłębieniem zagrożenia wykluczenia cyfrowego osób z niepełnosprawnością sensoryczną. W opinii Rzecznika udogodnienia wymienione w omawianym przepisie należy traktować osobno. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o zajęcie stanowiska w tej sprawie.
Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (19.02.2013 r.) wyjaśnił, że regulacje ustawy o radiofonii i telewizji są wynikiem kompromisu pomiędzy obecnym stanem rynku mediów elektronicznych a słusznymi oczekiwaniami środowisk osób niepełnosprawnych, przyjętego z założeniem stopniowego zwiększania zobowiązań nadawców. Wątpliwości interpretacyjne może budzić dokładne określenie sposobu, w jaki nadawca ma wypełniać obowiązek zapewnienia minimalnego wymiaru czasu nadawania programu z zapewnioną dostępnością dla osób niepełnosprawnych. Z uzasadnienia projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji, wynika, że projektodawca wprowadzając udogodnienia dla osób niepełnosprawnych (audiodeskrypcja, napisy dla niesłyszących, tłumaczenia na język migowy) odnosił granicę 10 % do wszystkich trzech technik łącznie. Projektodawca w uzasadnieniu stwierdza: "Należy podkreślić, iż wymienione wyżej techniki stosowanych udogodnień nie są technikami zamiennymi. (...) W związku z tym proponowane 10 % powinno odnosić się proporcjonalnie do każdej z nich. W ten sposób uniknie się sytuacji, że dostawca usługi medialnej, zastosuje jedną, najmniej kosztowną technikę, wypełniając w ten sposób obowiązek."
Po półrocznych negocjacjach w gronie przedstawicieli nadawców, Forum Dostępnej Cyfroprzestrzeni i KRRiT udało się uzyskać konsensus w zakresie napisów i języka migowego. Porozumienie dotyczące audiodeskrypcji osiągnięto z zastrzeżeniem, że nie wyczerpuje ono oczekiwań odbiorców z dysfunkcją wzroku. Rozbieżność ta wynika z konieczności dostosowania kwot audiodeskrypcji do możliwości technicznych, finansowych i organizacyjnych nadawców. W Polsce cyfryzacja telewizji dopiero następuje (audiodeskrypcja dostępna jest jedynie w technologii cyfrowej), a uregulowania prawne w tym zakresie obowiązują od półtora roku, dlatego przyjęte przez nadawców zobowiązania należy uznać za naprawdę wysokie.