Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie stosowania instytucji wyłączenia sędziego w cywilnym postępowaniu egzekucyjnym z dnia 2013-03-18.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie stosowania instytucji wyłączenia sędziego w cywilnym postępowaniu egzekucyjnym.
Na tle jednego z wniosków, zgłoszonego Rzecznikowi Praw Obywatelskich, ujawnił się problem stosowania instytucji wyłączenia sędziego wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu zapada na posiedzeniu niejawnym. Sytuacja taka jest w zasadzie standardem w cywilnym postępowaniu egzekucyjnym. W praktyce strona postępowania egzekucyjnego uzyskuje informację o składzie rozpoznającym wniesiony przez nią środek zaskarżenia już po wydaniu rozstrzygnięcia, przy doręczeniu postanowienia. Wtedy jest już za późno na złożenie wniosku o wyłączenie sędziego. We wniosku skierowanym do Rzecznika wskazywano na niemożność złożenia wniosku o wyłączenie sędziego rozpoznającego skargę na czynności komornika. W konkretnej sytuacji procesowej - według oceny skarżącej - istniały ewidentne podstawy do wyłączenia sędziego. Jednak z uwagi na okoliczność, że skarga na czynności komornika została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym, a strony nie były wcześniej informowane o składzie rozpoznającym sprawę, skarżąca nie miała możliwości złożenia wniosku o wyłączenie sędziego. W opinii Rzecznika, należy rozważyć takie rozwiązania proceduralne, które umożliwiłyby stronie postępowania egzekucyjnego uzyskanie informacji o składzie sądu rozpoznającego skargę na czynności komornika - jeszcze przed wydaniem rozstrzygnięcia. Wydaje się bowiem, że stworzenia takich gwarancji wymaga zasada sprawiedliwości proceduralnej, wynikająca z konstytucyjnego prawa do sądu. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przekazanie stanowiska w sprawie.
Minister Sprawiedliwości (25.04.2013 r.) stwierdził, że postulowane rozwiązanie nie znajduje wystarczającego uzasadnienia. Trudno zgodzić się z poglądem, że w postępowaniu egzekucyjnym, a zwłaszcza w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi na czynności komornika, strony są pozbawione możliwości korzystania z instytucji wyłączenia sędziego. W aktualnym stanie prawnym istnieją gwarancje umożliwiające zainteresowanej stronie złożenie wniosku o wyłączenie sędziego także w sprawach rozpoznawanych na posiedzeniu niejawnym. W przypadku, gdy postępowanie jest wszczynane przez stronę lub uczestnika, to już w piśmie inicjującym to postępowanie może być zamieszczony wniosek o wyłączenie sędziego. Informacje dotyczące sędziów orzekających w poszczególnych sądach lub wydziałach sądów są udostępniane na stronach internetowych sądów. Można je także uzyskać w sekretariacie sądu. Jeżeli taki wniosek nie został zgłoszony w piśmie inicjującym postępowanie, to strona lub uczestnik może to uczynić jeszcze przed rozpoznaniem sprawy. W razie wydania na posiedzeniu niejawnym orzeczenia, które podlega zaskarżeniu, w zażaleniu można podnieść zarzut naruszenia prawa procesowego polegającego na wydaniu orzeczenia przez osobę, która podlegała wyłączeniu. Uwzględnienie propozycji wprowadzenia rozwiązań, które umożliwiłyby stronie postępowania egzekucyjnego uzyskanie - jeszcze przed wydaniem rozstrzygnięcia - informacji o składzie sądu rozpoznającego skargę na czynności komornika musiałoby polegać na zawiadomieniu stron o przydzieleniu sprawy do rozpoznania konkretnemu sędziemu i wyznaczeniu terminu na zgłoszenie ewentualnego wniosku o wyłączenie sędziego. Takie rozwiązanie należy jednak uznać za wadliwe. Prowadziłoby ono do znacznego przedłużenia postępowania. Rola proponowanej zmiany ograniczałaby się w istocie do tych spraw, w których orzeczenie wydane na posiedzeniu niejawnym nie podlega zaskarżeniu. Zazwyczaj są to sprawy dotyczące kwestii o drugorzędnym znaczeniu.