Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie przedłużania pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich z dnia 2013-06-24.
Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie przedłużania pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich.
Problem opisany w wystąpieniu wyłonił się na tle skarg kierowanych do Biura RPO. Okres pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich przed skierowaniem sprawy na rozprawę nie może trwać dłużej niż 3 miesiące. Okres ten może być przedłużony z uwagi na szczególne okoliczności sprawy, na czas nieprzekraczający dalszych 3 miesięcy. Sąd rodzinny orzeka wówczas na posiedzeniu. O terminie posiedzenia zawiadamia się strony i obrońcę nieletniego. Do chwili wydania wyroku w pierwszej instancji łączny pobyt nieletniego w schronisku dla nieletnich nie może być dłuższy niż rok. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, na wniosek sądu prowadzącego sprawę, sąd okręgowy może przedłużyć ten okres na czas oznaczony. Ze skarg wpływających do Biura RPO wynika, że sądy rodzinne przyjmują, iż samo skierowanie sprawy do rozpoznania w postępowaniu poprawczym stanowi podstawę do przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku, bez potrzeby orzekania o przedłużeniu pobytu. Niewydanie przez sąd postanowienia o przedłużeniu pobytu nieletniego w schronisku po skierowaniu sprawy na rozprawę do rozpoznania w postępowaniu poprawczym powoduje, że przedłużenie nie podlega zaskarżeniu. Ponadto jeżeli sąd orzekałby na posiedzeniu, to o terminie posiedzenia powinny być zawiadomione strony i obrońca nieletniego. Obecna praktyka pozbawia strony i obrońcę tego uprawnienia, a w konsekwencji narusza prawo do obrony. Brak precyzyjnych przepisów prowadzący do różnorodnej praktyki sądów nie może pozbawiać nieletnich praw zagwarantowanych w Konstytucji. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o rozważenie konieczności wystąpienia z inicjatywą legislacyjną zmierzającą do odpowiedniej nowelizacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości (22.07.2013 r.) przedstawił stanowisko Ministra Sprawiedliwości, zgodnie z którym należy podzielić opinię, iż w aktualnym stanie prawnym przepis art. 27 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich nie gwarantuje w pełni ochrony praw nieletniego przed arbitralnym działaniem sądu w sytuacji skierowania sprawy nieletniego do rozpoznania w postępowaniu poprawczym. Umieszczenie w schronisku dla nieletnich jest w istocie pozbawieniem nieletniego wolności. Każdorazowe przedłużenie okresu jego odizolowania ponad okres wynikający z postanowienia o jego zastosowaniu bądź przedłużeniu, powinno być zatem przedmiotem stosownego orzeczenia sądu rodzinnego, które może być przedmiotem zaskarżenia. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich nie zawiera analogicznej jak art. 251 § 1 k.p.k. regulacji, zgodnie z którą obowiązek każdorazowego oznaczenia terminu stosowania tymczasowego aresztowania trwa do uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie, a tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu. Minister Sprawiedliwości - po ustaleniu zakresu koniecznych zmian i ich kierunku - podejmie prace legislacyjne, mające na celu uwzględnienie uwag zgłoszonych przez Rzecznika Praw Obywatelskich.