Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich



Wystąpienie do Ministra Kultury w sprawie dostępności programów telewizyjnych dla osób z niepełnosprawnościami z dnia 2013-07-22.

Adresat:
MINISTERSTWO KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO
Sygnatura:
RPO/715848/12/I/109 RZ
Data sprawy:
2013-07-22
Rodzaj sprawy:
wniosek o podjęcie inicjatywy prawodawczej (WGI)
Nazwa zepołu:
Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego
Wynik sprawy:
częściowo pozytywnie ze względu na częściowe uwzgl. wystąpienia RPO
Opis sprawy:

Wystąpienie do Ministra Kultury w sprawie dostępności programów telewizyjnych dla osób z niepełnosprawnościami.

Jednym z problemów sygnalizowanych w skargach do Rzecznika jest wykładnia przepisu ustawy o radiofonii i telewizji, który zobowiązuje nadawców programów telewizyjnych do zapewniania dostępności programów dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu wzroku oraz osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu słuchu, przez wprowadzanie odpowiednich udogodnień: audiodeskrypcji, napisów dla niesłyszących oraz tłumaczeń na język migowy, tak aby co najmniej 10% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży, posiadało takie udogodnienia. W ocenie Rzecznika niezbędne jest precyzyjne określenie obowiązków nadawców telewizyjnych w zakresie zapewnienia dostępności programów dla osób z niepełnosprawnością wzroku i słuchu. Wątpliwości budzi też treść przepisu upoważniającego Krajową Radę Radiofonii i Telewizji do określenia w drodze rozporządzenia niższego niż wymagany w ustawie udziału w programie telewizyjnym audycji z udogodnieniami odbioru dla osób niepełnosprawnych. Rzecznik nie neguje zasadności obniżenia wymogów dla niektórych programów telewizyjnych, jednak decyzja w tej sprawie nie powinna być pozostawiona arbitralnej decyzji organów władzy wykonawczej. Ponadto regulacja zawarta w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych może utrudniać dostosowanie przez stacje telewizyjne programów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami bez uprzedniej zgody twórców. Prawa twórców powinny być należycie respektowane, jednak każdorazowe uzależnianie dostosowania utworu do potrzeb osób z niepełnosprawnościami od zgody twórcy może poważnie utrudnić lub nawet uniemożliwić dostęp tych osób do programów telewizyjnych. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się z prośbą o rozważenie dokonania niezbędnych zmian legislacyjnych mających na celu zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami dostępu do programów telewizyjnych.

 
Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:


Data odpowiedzi:
2013-08-16
Opis odpowiedzi:

Minister Kultury (16.08.2013 r.) poinformował, że w Ministerstwie trwa przegląd ustawy o radiofonii i telewizji pod kątem możliwej nowelizacji jej przepisów. Uwagi Rzecznika Praw Obywatelskich zostaną starannie przeanalizowane. Jeśli praktyka działania nadawców, jak również KRRiT, potwierdzi spostrzeżenia Rzecznika, Ministerstwo będzie starało się wprowadzić niezbędne zmiany legislacyjne, tak aby zapewnić osobom z niepełnosprawnościami jak najpełniejszy dostęp do programów telewizyjnych. Jednocześnie Minister wyjaśnił, że w ustawie o radiofonii i telewizji wprowadzono obowiązek zapewnienia przez dostawców usług medialnych, aby świadczone przez nich usługi stawały się stopniowo dostępne dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu wzroku oraz osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu słuchu. Obowiązek ten polega na zobowiązaniu nadawców do tego, by co najmniej 10% programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży, posiadało udogodnienia dla tych osób, takie jak audiodeskrypcja, napisy dla niesłyszących oraz tłumaczenia na język migowy. Proponowane 10% powinno odnosić się proporcjonalnie do każdej z nich. W ten sposób uniknie się sytuacji, że dostawca usług medialnych zastosuje jedną, najmniej kosztowną technikę. Rozporządzenia KRRiT nie podlegają procedurze konsultacji analogicznej do tej, która obowiązuje odpowiednie ministerstwa. Właściwym byłoby, aby Rzecznik Praw Obywatelskich skierował uwagi dotyczące rozporządzenia do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Odnosząc się do ograniczenia dostępności programów telewizyjnych związanego ze stosowaniem kryterium niekomercyjnego charakteru eksploatacji w ramach dozwolonego użytku na rzecz osób niepełnosprawnych, Minister stwierdził, iż nie ma możliwości wprowadzenia do polskiego prawa regulacji dopuszczającej dozwolony użytek na rzecz osób niepełnosprawnych, obejmujący korzystanie z utworów zależnych w sposób komercyjny bez zgody uprawnionych.