Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Prokuratora Generalnego w sprawie procedury rozpatrywania wniosków dotyczących ustalenia lub zaprzeczenia ojcostwa.

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi ojców małoletnich dzieci dotyczące ustalania praw stanu cywilnego, najczęściej w sprawach o zaprzeczenie ojcostwa lub ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa (unieważnienie uznania dziecka). Przedmiotem analizy są też sprawy o ustalenie pochodzenia dziecka. Zgłaszający się do Rzecznika pozbawieni są najczęściej możliwości dochodzenia praw na drodze sądowej wskutek upływu terminu do wniesienia powództwa bądź też uprawnienie takie nigdy im nie przysługiwało ze względu na wyłączenie podmiotowe. Dotyczy to w szczególności ojców biologicznych, którzy nie mogą dochodzić swojego ojcostwa prawnego w sytuacji, gdy inny mężczyzna uznał już dziecko za własne; rozwiązanie takie odpowiada standardom konstytucyjnym. Zgodnie z art. 86 k.r.o., powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa oraz o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa może wytoczyć także prokurator, jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. Częstym argumentem odmowy podjęcia sprawy przez prokuratora jest brak niepodważalnych dowodów na biologiczne ojcostwo wnioskodawcy w postaci badań genetycznych. Obowiązujące przepisy nadal ograniczają dostęp obywateli do korzystania z tego środka dowodowego. Wieloletnie interwencje Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Sprawiedliwości w celu uregulowania procedury badań DNA nie przyniosły rezultatu (RPO-383896/01). Konieczne staje się wypracowanie i wdrożenie w sprawach o prawa stanu cywilnego powszechnej praktyki wspierającej realizację praw jednostki. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o poinformowanie, czy w prokuraturze stosowana jest określona procedura dotycząca postępowania z wnioskami w sprawach o ustalenie bądź zaprzeczenie ojcostwa oraz ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.