Wystąpienie do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w sprawie ograniczeń praw właścicieli nieruchomości należących do obszaru Natura 2000 z dnia 2014-05-28.
Wystąpienie do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w sprawie ograniczeń praw właścicieli nieruchomości należących do obszaru Natura 2000.
W toku korespondencji prowadzonej z Ministrem Środowiska w przedmiocie ograniczeń praw właścicieli nieruchomości należących do obszaru Natura 2000 oraz nieruchomości znajdujących się na liście proponowanych obszarów tej sieci, Rzecznik wskazywał na brak odpowiednich rozwiązań legislacyjnych służących rekompensowaniu strat związanych z obniżeniem dochodowości prowadzonej działalności gospodarczej, rolnej, leśnej, łowieckiej lub rybackiej. Sprawa ta jest nadal w zainteresowaniu Rzecznika, z uwagi na fakt, iż zakres ograniczeń obowiązujących na terenie obszaru Natura 2000 bezpośrednio skutkuje ograniczeniem konstytucyjnego prawa własności. Jeden z mechanizmów kompensujących właścicielom ograniczenie ich praw z tytułu objęcia nieruchomości programem ochrony Natura 2000 został przewidziany w art. 36 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka lub rybacka wymaga dostosowania do wymogów ochrony obszaru Natura 2000, na którym nie mają zastosowania programy wsparcia z tytułu obniżenia dochodowości, regionalny dyrektor ochrony środowiska może zawrzeć umowę z właścicielem lub posiadaczem obszaru, z wyjątkiem zarządców nieruchomości Skarbu Państwa, która zawiera wykaz niezbędnych działań, sposoby i terminy ich wykonania oraz warunki i terminy rozliczenia należności za wykonane czynności, a także wartość rekompensaty za utracone dochody wynikające z wprowadzonych ograniczeń. Opisana możliwość wsparcia aktualizuje się dopiero, gdy nie jest możliwe skorzystanie przez właściciela nieruchomości z odpowiednich programów wsparcia z tytułu obniżenia dochodowości prowadzonej działalności. W sytuacji gdy regionalny dyrektor ochrony środowiska nie dysponuje informacjami, czy w odniesieniu do konkretnego obszaru objętego programem Natura 2000 przewidziana została pomoc w ramach unijnych programów rolnośrodowiskowych, co jest warunkiem wstępnym zawarcia umowy, zastosowanie przedmiotowej regulacji w praktyce wydaje się być niemożliwe. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przedstawienie stanowiska w sprawie.
Do chwili obecnej nie zawarto żadnej umowy w trybie art. 36 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody. Nie odnotowano również żadnych wniosków w tej sprawie składanych przez właścicieli nieruchomości do regionalnych dyrekcji ochrony środowiska. Możliwość zawierania wspominanych umów, zakres niezbędnych działań do wykonania, sposoby i terminy ich realizacji są wskazywane w powstających obecnie planach zadań ochronnych dla poszczególnych obszarów Natura 2000.
Obecnie ustanowiono w sumie 393 planów zadań ochronnych, w związku z czym w najbliższym czasie należy spodziewać się wniosków ze strony właścicieli nieruchomości, ale także regionalnych dyrektorów ochrony środowiska, o zawarcie umowy w trybie art. 36 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody. Dla możliwości zawierania stosownych umów kluczowe są zatem zapisy planów zadań ochronnych, które wskazują lokalizację siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami ochrony obszaru, a także określają niezbędne działania ochronne. To na podstawie zapisów planów zadań ochronnych można zweryfikować, czy przedmioty ochrony występujące na danej nieruchomości kwalifikują obszar jako objęty wsparciem z tytułu obniżonej dochodowości.