Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie przepisu Kodeksu wykroczeń pomijającego przesłankę „znikomej społecznej szkodliwości czynu” jako wyłączającej odpowiedzialność za wykroczenie z dnia 2014-06-20.
Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie przepisu Kodeksu wykroczeń pomijającego przesłankę „znikomej społecznej szkodliwości czynu” jako wyłączającej odpowiedzialność za wykroczenie.
Prawo wykroczeń, choć objęte odrębną kodyfikacją, jest gałęzią prawa ściśle powiązaną z prawem karnym (prawo karne sensu largo). Tymczasem zawarta w zaskarżonym przepisie Kodeksu wykroczeń definicja wykroczenia nie zawiera odpowiednika przepisu Kodeksu karnego, według którego nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony odznaczający się znikomym stopniem społecznej szkodliwości. W obowiązującym stanie prawnym sąd, orzekając w sprawie o wykroczenie stypizowane w Kodeksie wykroczeń, stwierdzając w konkretnym przypadku, że szkodliwość społeczna jest znikoma, nie ma możliwości – tak jak ma to miejsce w przypadku innych procedur penalnych (tj. karnej i karnoskarbowej) – umorzyć postępowania w sprawie, a co najwyżej może uwzględnić tę okoliczność jedynie przy wymiarze kary. Wyłączenie w prawie wykroczeń takiej możliwości powoduje często prowadzenie postępowania penalnego w sytuacji, w której powinno być ono umorzone.
Zdaniem Rzecznika zaskarżony przepis Kodeksu wykroczeń jest niezgodny z konstytucyjnym prawem do sądu. Obligatoryjność orzekania o sprawstwie w sprawie o wykroczenie stypizowane w Kodeksie wykroczeń, mimo stwierdzenia znikomej społecznej szkodliwości czynu, prowadzi do wyłączenia realnej roli sądu w podejmowaniu decyzji w przedmiocie odpowiedzialności sensu largo. Sąd w sprawie o wykroczenie, podobnie jak ma to miejsce w innych procedurach penalnych powinien mieć zatem możliwość podjęcia niezawiśle i niezależnie decyzji, które z uwagi na okoliczności sprawy, w tym determinujące brak karygodności czynu, będą odpowiadały zasadom sprawiedliwego procesu. Ustawodawca wykazał się wyraźną niekonsekwencją w kształtowaniu odpowiedzialności za wykroczenie. W procedurze karnoskarbowej przyznał bowiem możliwość wyłączenia odpowiedzialności za wykroczenia karnoskarbowe w przypadku stwierdzenia przez sąd znikomej społecznej szkodliwości czynu, natomiast wyłączył taką możliwość w sprawach o wykroczenia stypizowane w Kodeksie wykroczeń. W ocenie Rzecznika pominięcie legislacyjne w zaskarżonym przepisie Kodeksu wykroczeń narusza również konstytucyjną zasadę równości.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wniosek Rzecznika inicjujący postępowanie nie odpowiada wymaganiom wynikającym z ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Zdaniem Trybunału wobec respektowania generalnej zasady, jaką jest domniemanie konstytucyjności aktu normatywnego, samo wskazanie w petitum wzorca kontroli, bez szczegółowego odniesienia się w uzasadnieniu wniosku do kwestionowanej regulacji prawnej lub lakoniczne sformułowanie zarzutu niekonstytucyjności nie może zostać uznane za wskazanie argumentów lub dowodów na poparcie zarzutu niekonstytucyjności w rozumieniu przepisów regulujących postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym.