Sprawy generalne Rzecznika Praw Obywatelskich

Wystąpienie do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej w sprawie zasad postępowania z korespondencją na nośnikach elektronicznych otrzymywaną przez skazanych i tymczasowo aresztowanych od obrońców i pełnomocników.

Coraz częściej osadzeni otrzymują od różnych podmiotów informacje na nośnikach elektronicznych. Administracja więzienna nie wypracowała jeszcze właściwych, gwarantujących poszanowanie praw osadzonych, a jednocześnie zapewniających respektowanie porządku i bezpieczeństwa w jednostce penitencjarnej, zasad postępowania z korespondencją otrzymywaną w tej formie od obrońców lub pełnomocników będących adwokatami lub radcami prawnymi. Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego wykonawczego, korespondencja skazanego pozbawionego wolności z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym nie podlega cenzurze, nadzorowi oraz zatrzymaniu i powinna być niezwłocznie przekazywana do adresata. Te same zasady dotyczą korespondencji tymczasowo aresztowanego. Przesyłka z korespondencją od obrońcy lub pełnomocnika nie może zostać otwarta przez administrację jednostki, dlatego nie ma ona wiedzy, czy w przesyłce znajduje się korespondencja na nośniku elektronicznym. Osadzony nie ma obowiązku powiadomienia administracji o otrzymaniu tego rodzaju korespondencji. Jednocześnie Kodeks karny wykonawczy określa, jakie przedmioty skazany (tymczasowo aresztowany) może posiadać w celi. Do przedmiotów tych należą m.in. dokumenty związane z postępowaniem, którego uczestnikiem jest skazany (tymczasowo aresztowany), a zgodnie z kodeksową definicją dokumentu, może to być także zapisany nośnik informacji.

Ze skarg kierowanych do Rzecznika wynika, że w przypadku znalezienia nośnika pamięci podczas kontroli w celi mieszkalnej, nawet jeśli osadzony oświadczył, że jest to korespondencja od obrońcy lub pełnomocnika, nośnik był przekazywany do depozytu jako przedmiot, na którego posiadanie osadzony nie miał zgody. Osadzonemu wymierzana była kara dyscyplinarna za posiadanie przedmiotu niedozwolonego. Takie działanie jest niezgodne z prawem, ponieważ nie doszło do popełnienia przewinienia dyscyplinarnego. W praktyce na przekazanie osadzonemu informacji w formie nośnika pamięci należy wcześniej uzyskać zgodę dyrektora jednostki penitencjarnej, mimo iż obowiązek ten nie ma umocowania w obowiązujących przepisach. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przedstawienie stanowiska w sprawie wypracowania jednolitych i zgodnych z prawem zasad postępowania w przedmiotową korespondencją.

 

Wystąpienie dołączone do tego dokumentu:

Data odpowiedzi:

Opis odpowiedzi:

Dyrektor Generalny Służby Więziennej (23.09.2014 r.) podzielił pogląd Rzecznika Praw Obywatelskich, iż przepisy Kodeksu karnego wykonawczego nie wyróżniają formy (papierowa czy elektroniczna) przekazania w korespondencji informacji związanych z toczącym się postępowaniem karnym. Przesyłki listowe przekazywane osobom pozbawionym wolności przez pełnomocników, obrońców w toczących się przeciwko nim postępowaniach karnych, nie podlegają cenzurze, nadzorowi oraz zatrzymaniu i powinny być bezzwłocznie przekazywane do adresata, zgodnie z dyspozycją. W przypadku zgłoszenia przez osadzonego faktu otrzymania nośnika elektronicznego w korespondencji z obrońcą czy też pełnomocnikiem lub ujawnienia takiego nośnika podczas realizacji przez funkcjonariuszy kontroli osobistej lub kontroli celi powinno stosować się procedury wynikające z przepisów Kodeksu postępowania karnego. Oznacza to, że organ dokonujący przeszukania lub żądający wydania rzeczy pozostawia dokumenty bez zapoznawania się z ich treścią, jeżeli obejmują one okoliczności związane z wykonywaniem funkcji obrońcy. Jeżeli jednak oświadczenie osoby nie będącej obrońcą budzi wątpliwości, organ dokonujący czynności przekazuje te dokumenty sądowi, który po zapoznaniu się z dokumentami zwraca je w całości lub w części osobie, od której je zabrano, albo wydaje postanowienie o ich zatrzymaniu dla celów postępowania. Wypracowanie optymalnych rozwiązań, w szczególności w odniesieniu do osób tymczasowo aresztowanych, wiąże się również z koniecznością zainicjowania działań legislacyjnych zmierzających do zmiany przepisów Kodeksu karnego wykonawczego w zakresie możliwości posiadania oraz zasad użytkowania urządzeń technicznych służących do rejestrowania i odtwarzania informacji oraz sprzętu komputerowego przez osadzonych. Zagadnienie przedstawione w wystąpieniu Rzecznika będzie monitorowane w zakresie podnoszonej przez osadzonych problematyki skargowej.